Żywność ekologiczna – określenie żywności produkowanej metodami rolnictwa ekologicznego z dbałością o wyeliminowanie używania nawozów sztucznych i pestycydów.
Ekologiczne metody produkcji żywności mają zapewniać ochronę zdrowia społeczeństwa i środowiska i stanowić system zrównoważony pod względem:
· ekologicznym – nie obciąża środowiska w stopniu większym niż naturalne ekosystemy;
· ekonomicznym – jest w dużym stopniu niezależny od nakładów zewnętrznych;
· społecznym – umożliwia zachowanie oraz rozwój wsi i rolnictwa.
Producenci i przetwórcy żywności ekologicznej mają obowiązek oznaczenia swoich produktów certyfikatami. W Polsce na koniec 2008 stosowane są certyfikaty 11 firm, między innymi: Agrobiotest, Bioeksperta, Biocert, Ekogwarancja PTRE, Cobico, PCBC i PNG.
W Unii Europejskiej produkcja takiej żywności jest regulowana rozporządzeniem, czyli aktem prawnym najwyższej rangi (Rozporządzenie Rady EWG nr 2092/91, z dnia 1.01.93 r., w sprawie rolnictwa ekologicznego oraz znakowania jego produktów i środków spożywczych, obowiązujące w państwach członkowskich UE). Od maja 2004 rozporządzenie to obowiązuje również w Polsce.
Potocznie określenie "żywność ekologiczna" często bywa używane zamiennie z określeniem "zdrowa żywność". Jednakże podczas gdy pierwsze z pojęć określa żywność certyfikowaną, drugie jest w zasadzie tylko nazwą stworzoną dla celów marketingowych i nie narzucającą żadnych określonych standardów.
Polski rynek żywności ekologicznej
Polski rynek żywności ekologicznej jest obecnie szacowany na ok. 100 mln. €. Żywność certyfikowaną kupuje już ok. 7% polskich konsumentów – głównie w specjalistycznych sklepach (około 200), na półkach zlokalizowanych w ekologicznych wyspach w supermarketach oraz bezpośrednio u rolników. Powierzchnia polskich upraw ekologicznych rośnie dynamicznie. Wg danych opublikowanych w raporcie IJHARS w 2008 roku funkcjonowało w Polsce 14.896 gospodarstw ekologicznych obejmujących łącznie obszar 314,9 tys. hektarów (tj. 1% powierzchni całego kraju oraz 2% powierzchni przeznaczonej na uprawy rolne).
Żywność ekologiczna to ta wyprodukowana wg zasad najbardziej zbliżonych do upraw naturalnych, bez użycia chemicznych środków ochrony roślin, nawozów sztucznych, dodatków do paszy. Prawdziwe rolnictwo ekologiczne chroni bioróżnorodność gatunkową, dba o wysoką żyzność gleby, a także w sposób pozytywny kształtuje krajobraz wiejski. Przede wszystkim ma na celu wyprodukowanie zdrowej, bezpiecznej, bogatej w substancje odżywcze żywności przy równoczesnym zachowaniu równowagi ekologicznej ekosystemów.
Żywność ekologiczna zawiera więcej witamin, minerałów i innych cennych składników niż produkty otrzymane w konwencjonalny sposób. Ponadto nie dostarcza żadnych toksycznych substancji chemicznych. Dla przykładu, na skórce dojrzałego jabłka wyhodowanego w tradycyjny sposób może znajdować się 20 - 30 różnych sztucznych środków, często toksycznych pozostających nawet po jego opłukaniu. Zwierzętom, od których uzyskuje się mięso i mleko w gospodarstwach konwencjonalnych nierzadko podaje się antybiotyki i hormon wzrostu, które przechodzą do produktu finalnego. W gospodarstwie ekologicznym jest to niedopuszczalne.
Skończyły się czasy, gdy każdy producent mógł bezkarnie twierdzić, że jego produkty są eko. Według ustawodawstwa unijnego, obowiązującego w Polsce, na produktach ekologicznych musi znajdować się nazwa i kod jednostki certyfikującej, której podlega producent. Dodatkowo na etykiecie powinno się znajdować oznaczenie (przedstawione w tym samym języku co sama etykieta), że produkt został objęty systemem kontroli: "Rolnictwo ekologiczne - System kontroli WE". Jednostki certyfikujące sprawdzają między innymi, czy w gospodarstwie są stosowane odpowiednie, naturalne pasze i nawozy, czy ziemia jest właściwie nawożona, a nawet, czy zwierzętom hodowlanym żyje się wygodnie. Badania potwierdziły bowiem, że szczęśliwe kury (biegające wolno) znoszą smaczniejsze, zdrowsze jaja. Stres zwierząt prowadzi do wytworzenia toksyn w ich mięsie.
Od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej wszystkie polskie certyfikowane gospodarstwa ekologiczne mogą oznaczać swoje produkty znakiem "rolnictwo ekologiczne". Użycie logo jest dobrowolne. Niestety, w chwili obecnej w Polsce żywność ekologiczna rzadko oznakowana jest logo unijnym. Logo "rolnictwo ekologiczne" oznacza, że: przynajmniej 95% składników tego produktu zostało wyprodukowane metodami ekologicznymi.
Certyfikacja w rolnictwie ekologicznym na terenie Unii Europejskiej regulowana jest rozporządzeniem Rady 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 roku w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych.
W Polsce szczegółowe warunki wprowadzenia w życie powyższego rozporządzenia reguluje Ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 roku o rolnictwie
bopotrzebuje1