astro.pdf
(
271 KB
)
Pobierz
BIBLIOTEKA
MAGAZYNU
Janusz Zbierajewski
Astronawigacja
praktyczna
1
Zamiast wst´pu
Par´ razy prowadzi∏em ró˝ne du˝e p∏ywad∏a przez oceany. Irytowa∏o mnie,
˝e przez par´ tygodni oficerowie (kapitanowie ba∏tyccy i sternicy morscy) b´dà si´
obijaç, bo nie majà (i nie muszà mieç) poj´cia o astronawigacji, a ja mam ganiaç
par´ razy na dob´ S∏oneczko, Ksi´˝ycek, planetki i gwiazdki i robiç obliczenia?!?
Niedoczekanie!
Siad∏em do pisania i na paru kartkach papieru zrobi∏em podr´cznik astro w wer-
sji „idiotproof”. Po pi´tnastominutowym wyk∏adzie (zero teorii, bo jest ona potrzeb-
na wy∏àcznie do robienia doktoratu) porucznicy narysowali lini´ pozycyjnà, dziwiàc
si´, ˝e to prostsze ni˝ konstrukcja cepa. Na koniec rejsu któryÊ oczywiÊcie
podw´dzi∏ mój „podr´cznik” na pamiàtk´, wi´c dla nowej ekipy (rejs powrotny
przez Atlantyk) napisa∏em go jeszcze raz. Te˝ go na koniec ktoÊ Êwisnà∏.
W rejsie
ZAWISZÑ
dooko∏a Êwiata napisa∏em „dzie∏o” po raz kolejny, tym razem
na maszynie do pisania (istnia∏o kiedyÊ takie urzàdzenie), w biurze portowym na
Tajwanie odbi∏em to w 20 bodaj egzemplarzach i rozda∏em oficerom na pamiàtk´,
˝eby nie musieli podw´dzaç po kryjomu. By∏o to 12 stron standardowego
maszynopisu i zawiera∏o algorytmy post´powania, jak zrobiç lini´ pozycyjnà ze
S∏oƒca, Ksi´˝yca, planet, gwiazd, Gwiazdy Polarnej oraz jak w ciàgu 30 sekund
obliczyç poczàtkowy kàt drogi po ortodromie i odleg∏oÊç ortodromicznà.
Praktycznie wszystko, co jest potrzebne na morzu ludziom, którzy wiedzà, ˝e kara-
bin raz w roku sam strzela, GPS te˝ ma prawo si´ zepsuç, a na Êrodku oceanu trud-
no jest wezwaç pomoc drogowà.
Mój „podr´cznik” przez jakiÊ czas ˝y∏ w∏asnym ˝yciem, kserowany i powielany
ró˝nymi technikami, niemal jak podziemna „bibu∏a”. Potem sprawa ucich∏a, bo
coraz powszechniejszy (i dost´pniejszy cenowo) sta∏ si´ GPS i coraz cz´Êciej ele-
mentarz nawigacyjny (wykreÊlanie kursu na mapie czy namiary na latarnie) by∏ nazy-
wany „historià nawigacji”.
W ostatnich dniach czerwca zajrza∏em do internetowej grupy dyskusyjnej
(pl.rec.zeglarstwo) i zwróci∏ mojà uwag´ list ˝eglarza, przedstawiajàcego si´ jako
sternik morski, który otrzyma∏ sekstant, wybiera si´ na dwa miesiàce na Adriatyk
i ch´tnie by sobie potrenowa∏ astro, ale do kompletu poszukuje dobrego, prostego
i zrozumia∏ego podr´cznika.
Odpowiedzia∏em mu, ˝e mam taki i – jeÊli jest dalej zainteresowany – mog´ mu
to przes∏aç e-mailem na jego prywatne konto, ˝eby nie zaÊmiecaç listy dyskusyjnej.
W pó∏ godziny póêniej na mój adres wp∏yn´∏o 5 nast´pnych próÊb o „podr´cznik”.
Nast´pnego dnia wys∏a∏em dzie∏o ca∏ej szóstce i dosta∏em listy od 25 nast´pnych
ch´tnych. Dzieƒ póêniej zg∏osi∏o si´ ponad 50 osób...
Skoro istnieje a˝ takie zainteresowanie, postanowiliÊmy mój „bryk” opublikowaç
jako dodatek do „Rejsu”. „Podr´cznik” drukujemy w takiej wersji, w jakiej zosta∏
napisany.
Mam proÊb´, aby osoby, które u˝yjà choç raz tej ksià˝eczki do zrobienia linii pozy-
cyjnej z dowolnego cia∏a niebieskiego, napisa∏y (tradycyjnie lub e-mailem, na adres
redakcji
rejs@rejs.waw.pl
lub mój
jzbierajewski@wp.pl
), jak im posz∏o.
2
Rejs
Teoria
1. JeÊli teoria ci´ nudzi, mo˝esz jà pominàç, bo pozycj´ astro mo˝na znaleêç, nie majàc
o teorii bladego poj´cia.
2. JeÊli masz w sobie tyle samozaparcia, ˝e chcesz z grubsza wiedzieç, o co chodzi
– czytaj dalej.
A. ZASADA PODSTAWOWA
Na czym polega podobieƒstwo - widaç z rysunku.
Ró˝nice:
1. Latarnia morska stoi na nabrze˝u, wi´c pomiar jest zawsze taki sam w tym samym miej-
scu (niezale˝nie od czasu).
2. Pozycja CN jest zmienna w czasie, trzeba wi´c mieç dok∏adny czas w momencie pomiaru.
3. Z regu∏y jesteÊ bardzo daleko (kilkaset mil) od rzutu CN na powierzchni´ Ziemi (pkt. CN’),
wi´c wyniku nie da si´ narysowaç cyrklem na mapie. Trzeba to zrobiç inaczej, o czym dalej.
B. APARATURA POJ¢CIOWA, CZYLI CO JEST CO
1. Dec. – deklinacja (znajdziesz w Almanachu)
Rejs
3
2. GHA – Greenwich Hour Angle
– gryniczowski kàt godzinny
(znajdziesz w Almanachu)
3. LHA – Local Hour Angle
– lokalny kàt godzinny.
C: POPRAWKI, CZYLI UMIEJ¢TNOÂå CZYTANIA NIE WYSTARCZY
1. CHRONOMETR
Popraw czas odczytany na chronometrze wg zasady:
Ch – odczyt chronometru
+St – stan chronometru
(+ jeÊli si´ póêni, - jeÊli si´ spieszy)
U
o
– czas GMT
JeÊli pos∏ugiwa∏eÊ si´ stoperem, dodaj do tego czas ze stopera.
2. SEKSTANT
Zmierzy∏eÊ wysokoÊç CN =
h
o
Dodaj sta∏y b∏àd sekstantu, wzi´ty z certyfikatu =
c
c
Dodaj b∏àd indeksu mierzony przed lub po pomiarze =
c
i
Razem otrzymujesz
h
o
+
c
c
+
c
i
=
h
s
Praktyka
ALGORYTM POST¢POWANIA
1. Zmierzyç sekstantem wysokoÊç CN (
h
o
) i z∏apaç czas.
2. Poprawiç zmierzonà wysokoÊç o wszystkie poprawki.
3. Przyjàç za∏o˝enie, ˝e w momencie pomiaru jesteÊ w punkcie X(
ϕ
,
λ
).
4. Obliczyç, jaka by∏aby wysokoÊç (
h
c
) i azymut CN gdybyÊ naprawd´ by∏ w punkcie X.
5. Z punktu X wykreÊliç azymut i na linii azymutu od∏o˝yç odleg∏oÊç (w milach)
∆
h=
h
c
-
h
s
.
6. Z tego punktu narysowaç prostopad∏à do azymutu.
7. Ucieszyç si´, ˝e masz lini´ pozycyjnà.
DziÊ jest 14 sierpnia 1980 r.
Pozycja zliczona jachtu:
ϕ
=46º37’ N,
λ
=10º11’W (troch´ na zachód od Kana∏u La Manche).
1. Zmierzy∏eÊ wysokoÊç dolnej kraw´dzi S∏oƒca o godz. 10
h
06
m
29
s
(czas GMT).
WysokoÊç=43º36,4’=
h
o
4
Rejs
2. Obliczasz:
h
o
=43º36,4’
+
c
c
= +0,2
(
b∏àd sta∏y
, weê z certyfikatu dla <43º)
43º36,6’
+
c
i
= -3,0
(
b∏àd indeksu
, zmierz przed lub po pomiarze metodà „na S∏oƒce“ lub „na horyzont“)
43º33,6’
+
k
= -3,3
(
poprawka na wysokoÊç oka nad wodà
; RA, str.2 lub sztywna wk∏adka. Rubryka DIP.
Wchodzisz do Ht of Eye liczbà np. 3,5m, odczytujesz z rubryki Corr
n
liczb´ -3,3)
43º30,3’
+O
= +15,0
(
poprawka na dolnà kraw´dê
; jak wy˝ej, rubryka SUN: APR-SEPT. Wchodzisz liczbà
43º30’ do rubryki App. Alt. Odczytujesz z rubryki Lower Limb liczb´ +15,0)
h
s
=43º45,3’
Otrzyma∏eÊ w ten sposób
h
s
czyli
prawdziwà wysokoÊç S∏oƒca nad horyzontem
.
3. Przyjmij, ˝e jesteÊ na równole˝niku najbli˝szym twojej pozycji zliczonej, w tym przypad-
ku 47ºN. D∏ugoÊci na razie nie ustalaj, sama ci wyjdzie. Na razie wiadomo, ˝e „w okolicach“
10º W.
4. Ustal, jaka by∏aby wysokoÊç i azymut, gdybyÊ naprawd´ tam by∏. Otwórz RA na stronie
„14 AUGUST“.
Wejdê do rubryki GMT godzinà 10
. Przepisz, co tam jest w
rubryce
SUN
, w kolumnach GHA i Dec.
Otrzymasz:
GHA
10
=
328º51,2’
Dec=
N 14º15,4’
Na dole kolumny Dec. widnieje poprawka
d=0,8
. Zapisz to sobie na boku.
Otrzyma∏eÊ GHA i Dec. na godz. 1000. Trzeba to poprawiç o minuty (06
m
) i sekundy (29
s
).
Otwórz RA na „yellow pages“, czyli
„Increments and corrections“
.
Znajdê rubryk´ „6
m
“, wejdê do niej liczbà „29
s
“, odczytaj z rubryki „Sun, planets“ liczb´
1º37,3’
Do rubryki sàsiedniej /v or d/ wejdê liczbà d=0,8 (poprawka deklinacji).
Odczytaj z rubryki Corr
n
liczb´ 0,1.
Oblicz:
GHA
10
= 328º51,2’
+popr.
6m29s
1º37,3’
GHA=
330º28,5’
Uwaga 1: poprawki do GHA zawsze dodajesz
, bo zgodnie z definicjà, GHA w systemie
360º zawsze roÊnie w miar´ up∏ywu czasu.
Uwaga 2: poprawk´ do Dec. dodajesz lub odejmujesz
, w zale˝noÊci od pory roku, bo
deklinacja S∏oƒca roÊnie od 22 grudnia do 22 czerwca, a potem maleje.
Najpro-
Êciej to sprawdziç, patrzàc na liczb´ Dec. z godziny nast´pnej
. JeÊli jest ona
wi´ksza – poprawk´ dodaj, jeÊli mniejsza – odejmij.
Rejs
5
Plik z chomika:
skubi9
Inne pliki z tego folderu:
astro.rar
(131776 KB)
astro.pdf
(271 KB)
Inne foldery tego chomika:
Arkusze kalkulacyjne
CM93v3 Issue505 Professional
dokumenty ISM
hiszpanski
IMDG Code
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin