Connie Willis - Przewodnik stada.pdf - Connie Willis - bibliotenka

Connie Willis

Przewodnik Stada

(przełożyli Grażyna Grygiel i Piotr Staniewski)

l. Początek

Bracia i siostry, męże i żony

Idą za fletem w tan szalony.

Robert Browning

Hula-hoop (marzec 1958 - czerwiec 1959)

Prototyp wszystkich manii komercyjnych. Niesamowity sukces, jakiego później

nigdy nie udało się powtórzyć. Pierwotnie była to drewniana obręcz używana w

Australii na lekcjach gimnastyki. Firma Wham-O zastosowała do jej konstrukcji

plastik w jaskrawych kolorach i zaczęła sprzedawać po 1,98 dolara, dla dorosłych i dla

dzieci. Hula-hoop kręciło się na biodrach zakonnic, gwiazd Hollywood, gejsz,

cesarzowej Jordanii i szarych ludzi, powodując dyslokację bioder, nadwerężenie

karku i wypadanie dysków. Rosja i Chiny wyklęły tę zabawkę jako “twór

kapitalistyczny"; grupa belgijskich podróżników zabrała dwadzieścia sztuk na biegun

południowy (dla pingwinów?); na całym świecie sprzedano ponad pięćdziesiąt

milionów sztuk. Szał wygasł równie szybko, jak powstał.

Uchwycenie początkowego momentu danej manii jest prawie niemożliwe.

Każda moda i szał ma zazwyczaj źródła w głębokiej przeszłości i dotarcie do nich to

przedsięwzięcie znacznie trudniejsze niż dotarcie do źródeł Nilu.

Po pierwsze, w wypadku mody istnieje prawdopodobnie kilka źródeł, a po

drugie, stykamy się tu z bogactwem ludzkich zachowań. Speke i Burton mieli do

czynienia jedynie z krokodylami, wodospadami i muchą tse-tse. Po trzecie, wiemy, jak

funkcjonują rzeki, jak płyną od źródła do ujścia. Mania natomiast wybucha znikąd i

jakby bez powodu. Na przykład skoki na elastycznej linie. Albo lampy wulkaniczne.

To samo dotyczy odkryć naukowych. Ludzie na ogół myślą, że nauka to

racjonalne rozumowanie, systematyczne kroki od pierwotnej hipotezy przez

eksperyment do ostatecznych wniosków. Doktor Chin, któremu w ostatnim roku

przyznano Grant Niebnitza, napisał: “Proces odkrycia naukowego jest logicznym

przedłużeniem obserwacji przez eksperyment".

Nic bardziej niezgodnego z prawdą. Ten proces przypomina inne ludzkie

osiągnięcia - jest bezładny, często prowadzi w niewłaściwych kierunkach, decydującą

rolę gra w nim przypadek. Przypomnijmy sobie Aleksandra Fleminga - odkrył

penicylinę, bo przez okno do jego laboratorium wleciał zarodnik pleśni i zakaził

kultury bakteryjne.

Albo Roentgen. Pracował z lampą katodową otoczoną czarnymi kartonami, gdy

zauważył błysk po przeciwnej stronie laboratorium. To świecił papier pokryty warstwą

platynocyjan-ku baru, mimo że nie padało na niego światło lampy. Zaciekawiony fizyk

Connie Willis - Przewodnik stada.pdf