DIAGNOZA DEPRESJI
Diagnoza depresji jest wbrew pozorom łatwa, chociaż ze względu na wielopostaciowość choroby, nie ma żadnego jednego testu, który stwierdzałby obecność depresji. Jednym ze źródeł pomocnym w rozpoznawaniu depresji jest czwarte wydanie Podręcznika diagnostyki i statystyki zaburzeń psychicznych (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition), w piśmiennictwie medycznym określane skrótowo jako DSM-IV. Wg DSM-IV do rozpoznania epizodu dużej depresji niezbędny jest co najmniej dwutygodniowy okres obniżonego nastroju lub też utraty zainteresowania wszystkimi niemal czynnościami i płynącym z nich przyjemnościom. Dodatkowo, w tym samym czasie, musi wystąpić pięć lub więcej spośród wymienionych niżej objawów:
· depresyjny nastrój przez większość część dnia
· zmniejszenie zainteresowań i zdolności do przeżywania przyjemności
· wyraźny wzrost lub spadek wagi
· bezsenność albo nadmierna senność
· pogorszenie panowania nad ruchami ciała
· wrażenie zmęczenia
· poczucie własnej bezwartościowości i winy
· spadek sprawności myślenia i koncentracji
· powracające myśli o śmierci i samobójstwie
Są to symptomy dużej depresji chociaż granica pomiędzy depresją dużą (endogenną) a przewlekłą depresją nerwicową (obecnie klasyfikowaną jako dystymia) jest często nieostra. Warunkiem rozpoznania dystymii (wg DSM-IV) jest depresyjny nastrój utrzymujący się przez większą część dni w ciągu co najmniej dwóch tygodni. Dodatkowo muszą wystąpić nie mniej niż dwa z następujących objawów:
· spadek lub wzmożoność apetytu
· nadmierna senność lub bezsenność
· poczucie zmęczenia lub braku energii
· obniżone poczucie własnej wartości
· trudności ze skupieniem uwagi albo podejmowaniem decyzji
· poczucie beznadziejności
Powyżej przedstawiliśmy dwa podstawowe rozpoznania depresji (depresję ciężką i dystymię), choć trzeba zdawać sobie sprawę, że typów choroby jest jeszcze kilka (więcej w dziale: Rodzej depresji), a sam podział i kryteria diagnostyczne niejasne. W Polsce DSM-IV jest pomocniczy, a od 1998 roku obowiązuje klasyfikacja ICD-10 czyli 10. Rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób Światowej Organizacji Zdrowia (International Classification od Diseases). W ICD-10 w ogóle nie ma nazwy "duża depresja"! są natomiast "zaburzenia depresyjne" (depresive disorder) oraz "nawracające zaburzenia depresyjne (recurrent depresive disorder). (tabela ICD-10 w dziale: Klasyfikacja ICD-10).
ICD-10 (International Classification of Diseases) - Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych.
Tematy poruszane na stronie dotyczą chorób z zakresu F31 - F34. Krótkie wyjaśnienie:
· F31 - Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, dawniej: psychoza maniakalno - depresyjna.
· F32 - F33 - Zaburzenia afektywne jednobiegunowe. Grupa F32 to choroby występujące po raz pierwszy, F33 - nawroty chorób.
· F34 - Przewlekłe zaburzenia nastroju (depresja i mania lżejsze niż w przypadku F31 - F33, jednak długotrwałe, na ogół trudniejsze w leczeniu).
Przedstawiamy wycinek ICD-10 obejmujący
Zaburzenia nastroju (afektywne): F30 - F39
Kod
Nazwa choroby
F30
Epizod maniakalny
F30.0
Hipomania
F30.1
Mania bez objawów psychotycznych
F30.2
Mania z objawami psychotycznymi
F30.8
Inne epizody maniakalne
F30.9
Epizod maniakalny nieokreślony
F31
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F31.0
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod hipomanii
F31.1
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod maniakalny bez objawów psychotycznych
F31.2
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod maniakalny z objawami psychotycznymi
F31.3
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod depresji o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu
F31.4
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod ciężkiej depresji bez objawów psychotycznych
F31.5
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod ciężkiej depresji z objawami psychotycznymi
F31.6
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - epizod mieszany
F31.7
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, obecnie - remisja
F31.8
Inne zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F31.9
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, nie określone
F32
Epizod depresyjny
F32.0
Epizod depresji łagodny
F32.1
Epizod depresji umiarkowany
F32.2
Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych
F32.3
Epizod ciężkiej depresji z objawami psychotycznymi
F32.8
Inne epizody depresyjne
F32.9
Epizod depresyjny, nieokreślony
F33
Zaburzenia depresyjne nawracające
F33.0
Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie - epizod depresyjny łagodny
F33.1
Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie - epizod depresyjny umiarkowany
F33.2
Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie - epizod depresji ciężkiej bez objawów psychotycznych
F33.3
Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie - ciężka depresja z objawami psychotycznymi
F33.4
Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie - stan remisji
F33.8
Inne nawracające zaburzenia depresyjne
F33.9
Nawracające zaburzenia depresyjne, nieokreślone
F34
Uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne)
F34.0
Cyklotymia
F34.1
Dystymia
F34.8
Inne uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne)
F34.9
Uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne), nie określone
F38
Inne zaburzenia nastroju (afektywne)
F38.0
Inne występujące pojedynczo zaburzenia nastroju (afektywne)
F38.1
Inne nawracające zaburzenia nastroju (afektywne)
F38.8
Inne określone zaburzenia nastroju (afektywne)
F39
Zaburzenia nastroju (afektywne), nie określone
RODZAJE DEPRESJI:
Uwaga! Podział depresji na konkretne typy nie jest jednoznaczny, różne źródła mają rozbieżne nazewnictwo. W naszym przypadku depresje endogenną utożsamiamy wyłącznie z depresją ciężką (kliniczną, właściwą). W innych źrodłach znaczenie depresji endogennej może być szersze i obejmować też np. depresje sezonowe.
Depresja endogenna (choroba afektywna jednobiegunowa)
Depresja endogenna (inaczej: depresja właściwa, depresja kliniczna, depresja ciężka) nie ma przyczyny zewnętrznej, uważa się, że nie jest następstwem żadnego konkretnego wydarzenia życiowego (choć rozwój medycyny być może zada kiedyś temu twierdzeniu kłam). Depresja endogenna wywoływana jest przez bliżej niesprecyzowane zaburzenia funkcjonowania mózgu, szczególnie systemu hormonalnego lub nerwowego, wskazuje się tu m.in. niedobór amin biogenicznych, spadek poziomu norepinefryny (inaczej noradrenaliny) oraz serotoniny.
Ta depresja powoduje głębokie zakłócenia funkcji psychicznych i fizycznych. Człowiek nie może wykonywać najprostszych czynności (nie ma na nie siły), nie jest w stanie podejmować decyzji, często się nie myje, nie przygotowuje sobie jedzenia. U chorego występuje poczucie winy, prawie zawsze myśli samobójcze, niekiedy ze skłonnością do realizacji.
W przypadku depresji klinicznej nie jest polecana psychoterapia, ponieważ pacjent i tak nie ma siły na współpracę z psychoterapeutą. Depresja endogenna wymaga bezwzględnego leczenia psychiatrycznego, w najcięższych przypadkach konieczna jest hospitalizacja.
Ból i smutek są trudne do wytrzymania. Około 50% chorych próbuje popełnić samobójstwo, 15% odbiera sobie w ten sposób życie. Epizod depresji ednogennej trwa około 6 miesięcy, choć nie jest to żadną regułą. Często następuje wyleczenie i powrót do normalnego życia, ale w wielu przypadkach są nawroty choroby, niektórzy chorzy muszą przyjmować leki przeciwdepresyjne przez całe życie.
Dystymia (depresja nerwicowa)
Dystymia to przewlekłe obniżenie nastroju trwające przynajmniej kilka lat o przebiegu łagodniejszym od depresji endogennej. Zachorowania następują najczęściej pomiędzy 20 a 30 rokiem życia. Sytuacja osób z dystymią jest zwykle bardzo ciężka - mają one prawie stale obniżony nastroj, są smutne, często mają poczucie beznadziejności. Ich energia życiowa jest niezwykle niska, tracą zainteresowania, charakterystyczny jest brak koncentracji, niemożność skupienia myśli.
Pierwszą przyczyną dystymii jest nieprzystosowanie społeczne, będące być może następstwem głębokich urazów z przeszłości: braku poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie, traumatycznych wydarzeń, które doprowadziły do utraty celów, nieumiejętności zaspokajania i wyrażania swoich potrzeb. Drugim typem uwarunkowań są czynniki biologiczne oraz genetyczne podobne lub te same co w depresji endogennej.
W dystymii zaleca się łączenie leczenia psychiatrycznego z farmokologicznym.
Depresja reaktywna
Ta odmiana depresji jest najprostsza w diagnozie - depresja reaktywna jest reakcją na konkretne traumatyczne wydarzenie życiowe, np. śmierć bliskiej osoby, zerwanie związku. Objawy są typowe dla epizodu depresji, ale pozbawione niektórych składowych depresji endogennej - poczucia winy, urojeń.
Nietypowa, przedłużona reakcja żałoby trwa na ogół do kilku miesięcy, po czym stan emocjonalny powoli wraca do normy. Choć depresja reaktywna nie wymaga leczenia, jej bardzo dotkliwe o bolesne objawy można (często powinno się) łagodzić psychoterapią, a nawet typowymi lekami przeciwdepresyjnymi.
Depresja poporodowa
Depresja poporodowa dotyka co szóstą kobietę, smutek i zmęcznie po porodzie niemal każdą. Jak rozróżnić depresję od zwykłego smutku? Baby blues to "naturalne" obniżenie nastroju, które pojawia się najczęściej od 2 do 4 dnia po porodzie i jest związane z huśtawką hormonalną - występuje tak często, że nie traktuje się go, jak objawu chorobowego. Kobieta może być rozdrażniona, rozchwiana emocjonalnie, wybuchać płaczem bez żadnego powodu. Młoda mama często ma problemy ze snem, poczucie winy, boi się, że nie sprosta wychowaniu albo zrobi krzywdę niemowlęciu. Najlepszym lekarstwem jest tutaj wsparcie najbliższych. Po około sześciu tygodniach od porodu kobieta odzyska wewnętrzny spokój i wróci do pełni sił.
Jeśli jednak smutek nie ustępuje, może to być początek depresji poporodowej. Zazwyczaj pojawia się ona między czwartym a szóstym miesiącem po porodzie, może narastać stopniowo lub zacząć się nagle i to od razu w najostrzejszej formie, bez żadnego ostrzeżenia. Depresja poporodowa powoduje dyskomfort zarówno fizyczny (ogromne zmęczenie), jak i psychiczny (ciągły smutek). Trwa dłużej niż baby blues, przebieg jest dużo ostrzejszy. Objawy depresji poporodowej to: załamanie nastroju, praktyczny brak odczuwania szczęścia, zmęczenie fizyczne i psychiczne, co pociąga za sobą trudności lub niemożliwość w wykonywaniu czynności domowych, dbaniem o dziecko i siebie, nadmienre koncentrowanie się na zdrowiu dziecka lub wręcz przeciwnie - spadek zainteresowania dzieckiem, zaburzenia apetytu (brak jedzenia lub objadanie się), bardzo częsty płacz bez powodu, utrata poczucia czasu (matka nie odczuwa różnicy np. pomiędzy kwadransem a godziną), niepokój, czasem napady paniki, utrata zainteresowań seksem oraz możliwe bóle somatyczne takie jak: bóle głowy, pleców, brzucha, kołatanie serca.
Depresji poporodowej nie można przeczekać! Leczenie polega na pomocy psychologicznej, często konieczne są leki przeciwdepresyjne (istnieją leki bezpieczne dla matek karmiących piersią).
Depresja sezonowa
Choroba afektywna sezonowa (ang. Seasonal affective disorder, w skrócie: SAD) przybiera postać epizodów depresyjnych cyklicznie nawracających w określonych, stałych porach roku. Depresję sezonową należy odróżnić od klinicznej, w której zmiany emocjonalne zachodzą na głębszym poziomie psychicznym. Depresję sezionową dzielimy zazwyczaj na zimową i letnią, przy czym ta pierwsza jest dużo częstsza.
Niepokojące objawy choroby afektywnej zimowej pojawiają się regularnie późną jesienią lub zimą. Są to: wyraźny brak energii, smutek, poczucie beznadziejności, duża senność, apetyt na słodycze i związany z nim wzrost wagi, drażliwość, kłopoty z koncentracją, brak motywacji do działania, u kobiet także nasilenia objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Przypuszcza się, że w wyzwalaniu zimowych zaburzeń afektywnych ważną rolę odgrywa niedostatek światła słonecznego.
Depresja dwubiegunowa (choroba afektywna dwubiegunowa)
Choroba afektywna dwubiegunowa CHAD (dawne nazwy: zaburzenie maniakalno-depresyjne, psychoza maniakalno-depresyjna) charakteryzuje się naprzemiennymi stanami manii, depresji i zdrowia. Jest to najcięższy z opisywanych tutaj przypadków. Pierwszy atak choroby występuje najczęściej pomiędzy 20. a 30. rokiem życia. Diagnoza jest szybka i nie budzi wątpliwości, gdyż zwykle pierwszy epizod ma charakter manii, która rozwija się w ciągu kilku godzin lub dni.
Epizod depresyjny przebiega tak samo jak depresja jednobiegunowa. Epizod manii charakteryzuje się porywającym nastrojem, wzrastającą samooceną, natłokiem myśli, chory czuje, że może przenosić góry. Zmiany przypominają te wywołane silnymi środkami psychoaktywnymi. np. amfetaminą, zmiany na ogół są patologiczne. Pojedynczy epizod manii trwa zwykle od kilku dni do kilku miesięcy.
Przyczyny choroby, tak jak i innych depresji, są w zasadzie nieznane, najpopularniejsze hipotezy wskazują na: - złą pracę neuroprzekaźników, urazy i mikrourazy mózgu, wady na etapie rozwoju płodu oraz czynniki genetyczne.
Depresja dwubiegunowa jest niezwykle wyniszczająca, często uniemożliwia kontynuację pracy, nietypowe stany chorego na ogół doprowadzają do zepsucia wszystkich kontaktów towarzyskich. Chorobie afektywnej dwubieg...
gandzia29