Czy_polaczenia_do_sieci_komorkowychmoga_byc_tansze.pdf

S TUDIUM I NSTYTUTU E LEKTRONICZNEJ G OSPODARKI

C ENTRUM IM . A DAMA S MITHA

C ZY POŁĄCZENIA

DO SIECI KOMÓRKOWYCH

MOGĄ BYĆ TAŃSZE ?

A SPEKTY WYKORZYSTANIA

URZĄDZEŃ FCT

Studium przygotowane przez zespół ekspertów

pod kierownictwem

Andrzeja J. Piotrowskiego

Warszawa, czerwiec 2007

Streszczenie

W procesie rozwoju operatorów komórkowych ujawniło się wiele skomplikowanych mechani

zmów ekonomicznych utrudniających rzetelną ocenę zjawisk związanych z sektorem telekomuni

kacyjnym. Niespotykane w innych sektorach tempo rozwoju spowodowało, że w porę nie

zlikwidowano instrumentów, które miały zapewnić telefonii GSM potencjał rozwojowy,

a dziś służą do drenażu kieszeni użytkowników telefonii stacjonarnej. Uniknąć tego dre

nażu można jedynie, korzystając bezpośrednio z usług sieci komórkowych, co oczywiście

stawia w niekorzystnej sytuacji tych, co pozostali w sieci stacjonarnej.

Usługi mobilne i stacjonarne mają różne obszary użyteczności i ich oferta nawzajem się uzupeł

nia. Ponadto stacjonarna sieć telekomunikacyjna jest i przez dłuższy okres jeszcze pozostanie

podstawowym nośnikiem dla stałego dostępu do szerokopasmowego Internetu. Tolerowany jest

jednak mechanizm, który powoduje, że sektor stacjonarny zaczyna się kurczyć już nawet od 3

do 5 procent rocznie. W krajach zamożnych następuje przesunięcie wydatków na rzecz zakupu

usług mobilnych. Jednak w krajach o niższym potencjale nabywczym społeczeństwa wyraźne

staje się zjawisko rezygnacji z abonamentów sieci stacjonarnej. To bardzo niepokojące zjawisko.

Operatorzy GSM, mając zbliżone udziały w rynku, są zainteresowani utrzymywaniem wysokich

stawek za połączenia między ich sieciami, gdyż wymieniany przez nich ruch w dużym stopniu się

kompensuje. Jednak w przypadku rozliczeń z sieciami stacjonarnymi stawki są silnie asymetrycz

ne. Przyjęcie połączenia przez sieć stacjonarną kosztuje prawie dziesięć razy taniej niż wprowa

dzenie połączenia w drugą stronę – z sieci stacjonarnej do komórkowej. Ponieważ w obu przy

padkach uczestniczą te same elementy obu sieci sumaryczne koszty obu połączeń – stanowiące

podstawę do określenia ceny detalicznej – powinny być bardzo zbliżone.

Operatorzy komórkowi wykorzystują większą marżę na opłatach za przyjmowanie połączeń do

wewnętrznego subsydiowania opłat za połączenia w ramach ich własnej sieci. Metoda taka po

zwala na przewartościowanie oceny konsumentów i pozyskiwanie nowych klientów odbieranych

sieciom stacjonarnym. Mechanizm ten samoczynnie się nakręca, bowiem przejście do sieci ko

mórkowej jest tym bardziej opłacalne, im więcej pozyskała ona użytkowników, do których tym

samym połączenia z sieci stacjonarnej stały się znacznie droższe.

Po dwóch latach pasywności regulator w Polsce zaczął wpływać na obniżenie hurtowych stawek

opłat za przyjęcie połączenia do użytkownika danej sieci komórkowej. Proces ten został jednak

rozłożony na etapy w okresie nadchodzących trzech lat. Podobne działania regulacyjne w innych

krajach UE zostały zrealizowane znacznie wcześniej. Jeszcze w połowie ubiegłego roku Polska

była w czołówce krajów o najwyższych stawkach. Obecnie opłaty zbliżone są do średniej euro

pejskiej. Docelowo, w ciągu trzech lat, opłaty mają zostać zredukowane do poziomu średniej

trzech najtańszych – w zeszłym roku – krajów.

Metoda regulacji rynku przez narzucanie cen maksymalnych ma jedną zasadniczą wadę:

zamiast pobudzać mechanizmy konkurencji rynkowej, próbuje je zastąpić. Wszelkie regu

lacje, które np. ustalają maksymalny poziom cen opierają się na szacunkach kosztów działania

operatorów, których rynek nie zmusza do efektywności. W przeciwnym przypadku nie byłaby ko

nieczna interwencja regulatora. Jeśli więc nawet ustalenie ceny maksymalnej doraźnie poprawia

sytuację użytkownika, to jednak zarazem konserwuje istniejące nieefektywności. Zdecydowanie

lepszych efektów można oczekiwać, tworząc warunki dla upowszechnienia alternatywnych roz

wiązań technicznych.

strona 2 z 49

Przełom, w myśl teorii profesora Claytona M. Christensena z Harvard Business School, może na

tomiast przynieść nowe rozwiązanie techniczne odgrywające rolę innowacyjnej destabilizacji . Innowa

cja może obniżać barierę dla wejścia na rynek nowych podmiotów lub może zastąpić dotychczas

oferowany towar. W telekomunikacji taką rolę początkowo odgrywała telefonia GSM, przełamu

jąc hegemonię narodowych telekomów. W innym obszarze destabilizację przyniosła technika

VoIP, doprowadzając do radykalnych obniżek w kosztach połączeń międzynarodowych. Wiele

wskazuje, że w zakresie przywracania równowagi na rynku połączeń kierowanych do sie

ci komórkowych rolę destabilizującej innowacji mogą odegrać tzw. bramki GSM lub ina

czej urządzenia FCT (ang. Fixed Cellular Terminal – stacjonarny terminal sieci komór

kowej). Są one dostępne w różnych wydaniach i mogą służyć zarówno użytkownikom o niewiel

kich potrzebach z grupy SOHO, jak i dużym firmom do przekierowania ruchu z sieci zakładowej,

w tym z sieci wirtualnej łączącej rozproszone oddziały. Z bramek mogą też korzystać indywidual

ni użytkownicy poprzez usługi operatorów alternatywnych, uzyskując tańsze połączenia z sieci

stacjonarnej do sieci komórkowej bez konieczności realizowania jakichkolwiek inwestycji.

Korzystanie z urządzeń FCT wiąże się z pewnymi niedogodnościami, choć dla przeważającej czę

ści użytkowników mają one drugorzędne znaczenie. Sposób realizacji połączenia powoduje, że do

odbiorcy nie zostanie przekazana informacja o numerze strony inicjującej rozmowę. Oznacza to,

że w przypadku stosowania przez operatora połączeń z użyciem FCT powinien on informować

o tej niedogodności klientów, pozwalając im wybrać między ceną a pełną funkcjonalnością połą

czenia realizowanego tradycyjną drogą i przez tego typu bramkę.

Ponieważ kanał połączeniowy w urządzeniu FCT wykorzystywany jest o wiele intensywniej niż

gdy ruch generowany jest przez aparat używany przez pojedynczą osobę, operatorzy komórkowi

podnoszą, że stosowanie bramek zaburza funkcjonowanie sieci. Istotnie, punktowe zwiększenie

ruchu może powodować konieczność dostosowania sieci do jego przyjęcia. Jednak większe syste

my FCT budowane są tak, by możliwe było wykorzystywanie szeregu zdalnych terminali umiesz

czonych w różnych komórkach sieci, co rozkłada obciążenie. Ponadto operator może rozbudo

wać sieć i tym samym zwiększyć jej obciążalność oraz uzyskiwane wpływy. O tym, że stosowanie

bramek nie musi powodować istotnych zaburzeń w pracy sieci komórkowych, może świadczyć

przykład Grecji, gdzie operatorzy nie mogą odmówić przyjmowania połączeń z urządzeń FCT.

W Unii Europejskiej nie ma jednolitego podejścia do bramek GSM. Są kraje, które poszły tak da

leko jak np. Grecja, natomiast we Francji bramki uznano za urządzenia pogarszające parametry

sieci i zabroniono ich stosowania. W wielu krajach dopuszczono użycie bramek do obsługi wła

snych potrzeb użytkownika, jednak nie dopuszczono ich stosowania przez operatorów. Można

jedynie domyślać się dlaczego. Z pewnością nie przemawiają za tym żadne racjonalne przesłanki

związane ze względami bezpieczeństwa, co przeanalizowano w niniejszym studium.

W Polsce z przepisów prawa nie wynikają ograniczenia dla stosowania urządzeń FCT. Jednak

operatorzy wprowadzili w swoich regulaminach klauzule uściślające zakres usługi lub zabraniające

stosowania bramek pod rygorem zablokowania używanej w ten sposób karty SIM i zastosowania

kar umownych. Z tego powodu urządzenia FCT konstruowane są w taki sposób by trudno było

stwierdzić, że połączenie nie jest inicjowane przez zwyczajny aparat. Negatywną konsekwencją tej

swoistej gry jest marginalna rola stworzonego technicznie mechanizmu samoregulacji, a status

formalny tak realizowanej usługi najczęściej przekłada się na brak możliwości wyboru poziomu

jakościowego i funkcjonalnego usługi przez klientów alternatywnego operatora.

Mając na względzie powody, dla których operatorzy starają się nie dopuścić do upo

wszechnienia urządzeń FCT, warto rozważyć, czy operatorom komórkowym o znaczącej

pozycji rynkowej nie należałoby zabronić takiej praktyki, a operatorom alternatywnym

korzystającym z FCT nakazać udzielania informacji o jej szczególnych cechach .

strona 3 z 49

Spis treści

1. Anomalie w taryfach operatorów komórkowych.................................................. 6

1.1. Przedsiębiorstwa sieciowe: przyrost użyteczności wraz ze wzrostem liczby

użytkowników........................................................................................................................ 6

1.2. Historyczne i ekonomiczne przesłanki różnicowania cen...............................................8

1.3. Rynek połączeń z sieci stacjonarnych do mobilnych....................................................13

1.4. Stawki za przyjmowanie połączeń................................................................................ 14

1.5. Relacja hurt–detal..........................................................................................................15

1.6. Konwergencja usług mobilnych i stacjonarnych...........................................................16

2. Działania regulacyjne............................................................................................ 17

3. Jak technika pomaga zrównoważyć rynek .......................................................... 19

3.1. Istota rozwiązania technicznego urządzenia FCT......................................................... 19

3.2. Oferta rynkowa urządzeń FCT...................................................................................... 20

3.3. Ograniczenia funkcjonalne związane ze stosowaniem urządzeń FCT..........................23

3.4. Możliwość zaburzania funkcjonowania sieci komórkowej...........................................24

3.5. Czy FCT to „destabilizująca innowacja”?.....................................................................25

4. Uwarunkowania prawne działalności z wykorzystaniem urządzeń FCT.......... 26

4.1. Kwalifikacja działalności z wykorzystaniem urządzeń FCT na gruncie Prawa

telekomunikacyjnego............................................................................................................26

4.2. Dopuszczalność stosowania urządzeń FCT.................................................................. 27

4.2.1. Dotychczasowe stanowiska organu regulacyjnego i sądów w zakresie

dopuszczalności stosowania urządzeń FCT.....................................................................27

4.2.2. Dopuszczalność stosowania urządzeń FCT w świetle przepisów Prawa

telekomunikacyjnego.......................................................................................................28

4.2.3. Możliwość umownego wyłączenia stosowania urządzeń FCT............................. 29

4.2.4. Charakter relacji z operatorem sieci ruchomej...................................................... 29

4.2.5. Wymogi co do treści umowy z operatorem sieci ruchomej.................................. 30

4.2.6. Skutki niedotrzymania umowy z operatorem sieci komórkowej.......................... 31

4.2.7. Kierowanie połączeń do sieci komórkowych za pomocą urządzeń typu FCT w

świetle regulaminów świadczenia usług..........................................................................32

A. Regulacje prawne w sieci Plus GSM..................................................................... 33

A.1.Usługa typu post-paid......................................................................................33

A.2.Usługa typu pre-paid....................................................................................... 34

A.3.Usługa łączona................................................................................................ 34

B. Regulacje prawne w sieci Orange.......................................................................... 35

C. Regulacje prawne w sieci Era................................................................................ 36

strona 4 z 49

5. Prawne konsekwencje umów z operatorami komórkowymi.............................. 37

5.1. Konsekwencje stosowania urządzeń FCT.....................................................................37

5.1.1. Zaprzestanie świadczenia usług telekomunikacyjnych przez operatora............... 37

5.1.2. Rozwiązanie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych.........................37

5.1.3. Kary umowne.........................................................................................................37

5.1.4. Odszkodowanie za utracone korzyści....................................................................38

5.2. Podmiot odpowiedzialny w przypadku udostępnienia kart SIM...................................39

6. Obowiązki formalne dotyczące działalności telekomunikacyjnej z

wykorzystaniem urządzeń FCT................................................................................ 40

6.1. Tajemnica telekomunikacyjna.......................................................................................40

6.2. Prezentacja numeru strony inicjującej połączenie.........................................................41

6.3. Identyfikacja użytkownika wywołującego połączenie na numer służby powołanej do

niesienia pomocy..................................................................................................................42

6.4. Udostępnianie danych o połączeniu uprawnionym organom specjalnym.................... 42

6.5. Obowiązki na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i

porządku publicznego...........................................................................................................43

7. Stosowanie urządzeń FCT w wybranych krajach UE......................................... 47

8. Konkluzja............................................................................................................... 49

strona 5 z 49

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: