Platon, żył w latach 427-347 p.n.e, w Atenach, w czasie gdy przeżywały one swój największy rozkwit. Pochodził ze znanego rodu Kodrosa, dzięki matce był spokrewniony z Solonem. Kultura jego rodziny była bardzo wysoka, od małego w duchu greckim kształcił umysł i ciało. Właśnie za jego szeroki bary został nazwany przez swojego nauczyciela gimnastyki, Platonem. Brał udział w igrzyskach olimpijskich, w których odnosił liczne zwycięstwa. Interesował się również malarstwem, poezją i muzyką. W wieku dwudziestu lat poznał Sokratesa z którym przebył 8 lat, aż do jego śmierci. Poznawał wtedy poglądy także innych filozofów: Antystenesa, Arystypa, Euklidesa. Znał również poglądy heraklitejczyków i popularne wówczas pisma Anakagorasa. Po śmierci mistrza opuscil Ateny i odbył szereg podróży. Był w Megarze, Kyrene, w Egipcie i Azji Mniejszej, w Italii i na Sycylii. Podczas podróży zapoznał się z wieloma poglądami i doktrynami, które później wykorzystał. Po powrocie do Aten w 389r założył w gaju poświęconym Akademosowi szkołę Akademię i oddał się pracy pisarskiej i nauczycielskiej. Szkołą kierował przez 42 lata.W życiu politycznym udziału nie brał, bo jak twierdził polityka natchniona przez filozofię , powinna ukształtować świat wedle idei dobra. Jego nieliczne próby angażowania się w politykę przyniosły mu rozczarownia, jak choćby z powodu władcy Dionizjosa Młodszego, który zniechęcił Platona, gdyż ten kazał mu studiować geometrie niezbędną w jego mniemaniu idealnemu władcy. Platon nie założył rodziny, mieszkał przy szkole otoczony uczniami, do końca życia rozwijał i ulepszał swe poglądy. Zmarł w podeszłym wieku, w dniu swoich urodzin, który to był dniem zjawienia się Apollina na ziemi. Wyrosła legenda, która związała Platona z bogiem słońca. Uczniowie jego obchodząc co rok święto jego narodzin i śmierci, chwalili w hymnie „Dzień w którym bogowie dali ludziom Platona”.
Pisma Platona zachowały się w całości. Jest to zbiór trzydzieści pięć dialogów i listy. Są to w większości dialogi, w formie potocznej mowy, w których głos zabierają współcześni mu przedstawiciele nauki, polityki, różnych zawodów. On sam nie zabiera głosu, stąd trudność w ustaleniu co jest poglądem Platona a co innych. Dialogi stawiają sobie zadanie określenia pojęć etycznych, lub budują własne pozytywne teorie, które łączą się z sobą w system. Najważniejsze z nich to: Obrona Sokratesa, Uczta (o miłości), oraz Fajdros (alegoryczny opis stosunku duszy do idei ). Dialogi można podzielić na trzy grupy: dialogi sokratyczne, konstrukcyjne i dialektyczne
Głównym poprzednikiem Platona był Sokrates, to właśnie on natchnął logikę i etykę Platona. Drugi ważny motyw jego filozofii pochodził od pitagorejskich uczonych, ktorych wpływ objawił się w filozofii przyrody. Oba te fakty doprowadziły Platona do idealizm. Można rozróżnić trzy etapy jefo filozofii. Rozpoczął jako sokratyk przejęty zagadnieniami etycznymi i przekonaniem o istnieniu niezawodnej wiedzy pojęciowej, następnie zajął się teorią bytu, rozwinął naukę o duszy nieśmiertlnej. W ostatniej fazie wyzbył się dualizmu, bardziej zwracał uwagę na związki między ideami a rzeczami.
Poglądy Platona zawarte są w sześciu naukach którymi są: nauka o ideach, nauka o duszy, nauka o przyrodzie, nauka o poznaniu, etyka oraz estetyka.
Nauka o ideach
Platon rozszerzył teorie pojęć, jak wszyscy filozofowie greccy był realistą, było dla niego pewnikiem, że jeśli pojęcia zawierają wiedzę, to muszą mieć jakiś przedmiot rzeczywisty.
Rozumował tak: 1. Własnością pojęć jest jedność i stałość. 2. Przedmioty wedle, których pojęcia są urobione, muszą mieć te same własności, co pojęcia.3. Wszystkie rzeczy, jakie znamy z doświadczenia, właśnie tych cech nie posiadają są, bowiem złożone i zmienne. Stąd wniosek: Nie rzeczy są przedmiotami pojęć
Nauka o duszy
Platon stworzył nowe pojecie duszy, tak samo jak stworzył nowe pojecie idei. Była dla niego czynnikiem życia, przestał ją rozumieć materialnie - jest przeciwieństwem materii. Dla Platona dusza była przede wszystkim czynnikiem życia. Operował dwiema pojęciami duszy: jedne oparte na rozważaniach biologicznych i psychologicznych a drugie na religijnych. Platonizm był nie tylko dualizmem idei i rzeczy, ale również dualizmem duszy i ciała. Dualizm wyrażał się w następujących tezach: Dusza jest niematerialna, jest oddzielna od ciała niezależna, jeśli człowiek stanowi jedność to dzięki swej duszy, a nie ciału, dusza jest doskonalsza od ciała, dusz poznaje idee i upodabnia się do nich; przez to jest źródłem prawdy, dobra i wszystkiego, co najcenniejsze w człowieku, ciało jest dla duszy wiezieniem i mogiłą, dusza jest nieśmiertelna.
Nauka o przyrodzie
Platon uważał że, wszechświatem rządzi rozum i ład. Wierzył w Demiurga który wg niego był budowniczym świata, który budując wziął za wzór idee. Mówi też że świat musiał powstać z materii a więc nie jest stworzony, lecz zbudowany z istniejącego już przedtem tworzywa. Świat nie postępuje lecz cofa się. Platon uczy że najpierw zostały stworzone dusze jako najdoskonalsze składniki świata, a potem dopiero ciało. Postawa religijna uczyniła zeń wroga atomistyki i wszelkiej mechanistycznej teorii, byl przekonany, że w świecie musi być miejsce dla dowolnych i wiecznych dusz i że fałszywa jest każda teoria, która się z tym nie liczy.
Nauka o poznaniu
podobnie jak istnieją dwa rodzaje bytu: idee i rzeczy – tak też i dwa rodzaje poznania: rozumowe i zmysłowe. Poznanie ma obejmować idee, postrzeganie zaś zmysłowe nie nadaje się do poznawania idei, jeżeli można poznać idee to jedynie myślą, a nie zmysłami. Zmysły nie tylko nie sięgają idei, ale nie wystarczają do poznania rzeczy. Myśl jest od postrzegania niezależna i choć występuje po postrzeżeniu, nie opiera się na nim. Od prawdziwego poznania wymagał dwóch rzeczy, aby dotyczyło samego bytu i aby było niezawodne. Nie ma dwóch rodzajów poznania, lecz jest tylko jedno racjonalne poznanie idei. Wszystko inne jest domysłem. Wiedza rozumowa i zmysłowa stały się dla niego stopniami na drodze poznania. Od Platona zaczęła się: nauka o stopniach poznania, rozdzielił on dwa rodzaje myśli, które nie były rozdzielone do tej pory: myśl dyskursywną ( dochodziła do prawdy pośrednio) i myśl intuicyjną(poznanie bezpośrednie, rodzaj patrzenia intelektualnego). Rozwinął on również teorie nauki; twierdziła ona, że z dwóch metod, jakimi posługują się badacze, empiryczna może służyć, co najwyżej do badania rzeczy, do badania idei jedynie aprioryczna. Matematyka najbardziej zbliżała się do platońskiego ideału nauki, ponieważ miała charakter pojęciowy i pomijając zmienne zjawiska badała niezmienne związki. Czysta metoda naukowa, nieposiadająca braków matematyki jest dialektyką (dała początek logice), operuje czystym, bezobrazowym myśleniem szuka prawdy na drodze samego tylko zestawiania pojęć i twierdzeń.
Etyka
Przejęty intelektualizmem Sokratesa sprowadził cnotę do wiedzy. Cnota zależy nie od samego rozumu, przyjął pitagorejską koncepcje cnoty jako ładu i harmonii duszy. Posiadanie wiedzy jest cnotą rozumu, mądrość jest cnotą części rozumnej, męstwo części impulsywnej, panowanie nad sobą pożądliwej, sprawiedliwość łączy wszystkie często duszy. Wiedza bez radości jest tak samo niedoskonała jak radość bez wiedzy. Dobro rozdzielał na dwa światy: idealny i realny i dobra idealne stawiał wyżej niż realne. Jego teoria etyczna składała się z trzech tez: 1. Dobra stanowią hierarchie 2. Szczytem hierarchii nie jest żadne z dobro realnych, lecz dobro idealne 3. Dobra realne są początkiem, nieuniknionym etapem w drodze do szczytu.
Miłość to nic innego jak właściwe dążenie do osiągnięcia i wiecznego posiadania dobra. Pierwszym przedmiotem miłości są dobra realne, z czasem rodzi się w duszy świadomość, że piękno dusz jest większe od piękna ciał. Dla Platona miłość nadzmysłowa była wprawdzie celem, ale miłość zmysłowa była szczeblem do niej.Poprzez cele realne, względne, skończone doczesne można osiągnąć cele idealne, bezwzględne, wieczne, jest to sens Platońskiej teorii miłości. Przez swa miłość do idei dusz staje się pośrednikiem miedzy światem realnym a idealnym. Etyka Platona, a zwłaszcza jego nauka o miłości, miała swój poetycki polot i patos, była najpozytywniejszą częścią jego filozofii. Konkretne zadania człowieka objawiają się w pełni nie w życiu jednostkowym, lecz w społecznym. Teoria Platona, wyłożona w "Państwie" skonstruowana była według idei dobra i sprawiedliwości. Państwo najlepsze powinno dążyć do zalet najwyższych i właściwym ideom ma być zbudowane jak organizm, musi być oparte na wiedzy, aby dobro czynić trzeba je znać. Idealne państwo jest ascetyczne dąży, bowiem do idealnego celu.
Estetyka
Platon twierdził że sztuki zwłaszcza takie jak malarstwo czy rzezba, są z natury swej tylko umiejętnościami a artysta malarz czy rzeźbiarz – rzemieślnikiem. Widział w sztuce poety, najwyższą z czynności człowieka, z drugiej zaś strony potępiał sztukę mianowicie naśladowniczą, i chciał ze swego idealnego państwa usunąć artystów.
Istota Platonizmu
Platonizm jest idealizmem czyli teorią głoszącą że oprócz pierwiastków realnych istnieją pierwiastki idealne
W szczególności platonizm oznacza:
● w ontologii: istnieje byt idealny i że byt realny jest odeń uzależniony
● w psychologii: dusza istnieje niezależnie od ciała iże ciało jest niższe i zależne od niej
● w teorii poznania: istnieje wiedza rozumowa, niedoświadczalna, wrodzona i że wiedza zmysłowa, jako zależna i niepewna, musi jej być podporządkowana
● w metodologii: uznanie metody dialektycznej i podporządkowanie jej wszelkiej metody empirycznej
● w etyce: właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne, jako niższe, powinny im być podporządkowane i traktowane tylko jako środki.
anmaria53