Spis treści
Wprowadzenie ................................................................................................................. 4
I. Częstochowa jako centrum ruchu turystycznego ...........................................6
1.1. Tradycje Częstochowy jako centrum pielgrzymkowego i turystycznego.6
1.2. Przegląd zabytków i miejsc atrakcyjnych turystycznie ...........................8
1.2.1. Aleja Najświętszej Maryi Panny ......................................8
1.2.2. Klasztor O.O.Paulinów na Jasnej Górze ..........................8
1.2.3. Rynek Wieluński ..............................................................9
1.2.4. Stary Rynek ......................................................................10
1.2.5. Ulica 7 Kamienic ............................................................10
1.2.6. Muzeum Częstochowskie ...............................................10
1.2.7. Historyczne obiekty sakralne .........................................11
1.2.8. Parki podjasnogórskie.....................................................12
1.2.9. Pozostałe zabytki ............................................................12
1.3. Definicja i modele rozwoju turystyki.....................................................13
1.3.1. Definicje turystyki .........................................................13
1.3.2. Rodzaje turystyki ............................................................15
1.3.3. Funkcje turystyki ............................................................26
1.3.4. Model zrównoważonego rozwoju turystyki ...................27
1.4. Rola promocji w budowaniu wizerunku miasta jako
centrum turystycznego ..........................................................................30
II. Metodologia badań ..............................................................................................42
2.1. Metoda i przebieg badań ........................................................................42
2.2. Dobór próby............................................................................................43
2.3. Opis badanej zbiorowości .....................................................................45
2.4. Założenia statystycznej analizy danych ................................................48
III. Rozwój Częstochowy jako centrum ruchu turystycznego ...........................50
3.1. Cechy wyznaczające wizerunek miasta ................................................50
3.2. Atrakcyjność Częstochowy ...................................................................56
3.3. Ocena czynników wpływających na zwiększenie ruchu turystycznego.........................................................................................60
3.4. Korzyści wynikające z rozwoju turystyki..............................................67
3.5. Silne i słabe strony Częstochowy jako centrum turystycznego ............71
3.6. Przeszkody utrudniające rozwój ruchu turystycznego w Częstochowie.73
3.6.1. W zakresie komunikacji .................................................73
3.6.2. W zakresie życia codziennego .......................................76
3.6.3. W zakresie rozrywki i rekreacji .....................................78
3.7. Zagrożenia dla Częstochowy jako centrum turystycznego ....................81
IV. Promocja miasta jako centrum ruchu turystycznego .....................................84
4.1. Potrzeba promocji Częstochowy jako centrum turystycznego ...............84
4.2.Miejsce promocji miasta w zakresie turystyki wśród innych
wydatków miasta .....................................................................................85
4.3 Kierunki rozwoju promocji miasta w dziedzinie turystyki.......................88
4.3.1 Formy promocji ...............................................................88
4.3.2 Kierunki promocji ............................................................92
4.4. Częstochowianie jako promotorzy swego miasta...................................96
4.5. Propozycje mieszkańców Częstochowy................................................98
V. Analiza wyników badań wśród młodych mieszkańców Częstochowy...............103
5.1. Cechy wyznaczające wizerunek miasta..................................103
5.2. Atrakcyjność miasta Częstochowa......................................................106
5.3. Ocena czynników wpływających na zwiększenie
uchu turystycznego..............................................................................107
5.4. Korzyści wynikające z rozwoju turystyki............................................108
5.5. Niedostatki utrudniające rozwój ruchu turystycznego.........................109
5.6. Negatywne strony rozwoju turystyki....................................................111
5.7. Potrzeba promocji ................................................................................112
5.8. Metody promocji Częstochowy ...........................................................113
VI. Wnioski ................................................................................................................115
VII. Zalecenia dla samorządu ....................................................................................118
Literatura ..................................................................................................................122
Aneks .......................................................................................................................127
Wprowadzenie
We współczesnej gospodarce rynkowej, której istota polega na swobodnej wymianie dóbr między różnymi podmiotami posiadającymi swobodę podejmowania decyzji, kluczowe znaczenie ma odpowiednie zarządzanie zasobami, tak aby wymiana ta była możliwie najefektywniejsza. Oprócz podmiotów stricte gospodarczych, jak np. przedsiębiorstwa, w grze na rynku biorą udział także podmioty ze sfery publicznej. Do najważniejszych z nich należą jednostki samorządu terytorialnego: gminy, miasta, powiaty, województwa czy regiony. One także stają się produktem lecz w nieco innym znaczeniu niż tradycyjne towary będące przedmiotem obrotu rynkowego, jednak zarządzanie nimi w dużym stopniu przypomina zarządzanie przedsiębiorstwami. „Koncepcja zarządzania jednostkami osadniczymi powinna opierać się na dorobku nauk o zarządzaniu przedsiębiorstwami, a myślenie przedsiębiorcze powinno być podstawą decyzji podejmowanych w instytucjach samorządu gospodarczego. (...) Takie podejście zakłada jednocześnie, że zarządzanie miastem, wsią, regionem w warunkach dominacji stosunków rynkowych musi uwzględniać interes klientów – mieszkańców – jako głównej grupy odniesienia.” [1]
Takie podejście do zarządzania miastem sprawia, że potrzeby jego aktualnych i potencjalnych mieszkańców stają się głównym punktem odniesienia w planowaniu rozwoju miasta. Prezentowane badania koncentrują się na rozwoju i promocji Częstochowy jako centrum ruchu turystycznego. Turystyka jest we współczesnym świecie, szczególnie w krajach Unii Europejskiej charakteryzującej się coraz większą otwartością (czego przykładem jest wejście krajów Europy Środkowej, w tym Polski, do strefy Schengen) oraz wzrastającą zamożnością społeczeństw, jednym z głównych motorów rozwoju gospodarczego mającym wpływ przede wszystkim na sferę usług wytwarzającą coraz większą część dochodu narodowego. Rezerwy w tym zakresie tkwiące w polskiej gospodarce w ogólności a strukturze gospodarczej Częstochowy w szczególności są ogromne. Uzasadnionym więc wydaje się ich wykorzystanie.
Omawiane badania przeprowadzone zostały przez Katedrę Socjologii i Psychologii Zarządzania Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej na zlecenie Urzędu Miasta Częstochowy w ramach projektu COESIMA będącego częścią programu europejskiego INTERREG IIIC Południe. Jednym z celów projektu jest „stworzenie trwałej sieci 7 miast sanktuariów, których gospodarka skoncentrowana jest wokół jednego celu, aby lepiej zorganizować działalność turystyczną oraz podkreślić jej rolę w rozwoju gospodarczym i społecznym terytorium.”[2]
Formułując problem badawczy przyjęto założenie, iż głównym elementem marki Częstochowy jest Klasztor Jasnogórski a funkcja miasta jako centrum pielgrzymkowego o międzynarodowym zasięgu jest niepodważalna. Kluczowe pytanie, na jakie starano się w niniejszych badaniach dać odpowiedź, brzmi: w jaki sposób rozszerzyć tę funkcję, aby miasto mogło stać także centrum ruchu turystycznego? Kolejne pytanie wynikające logicznie z poprzedniego zmierza do określenia sposobów promocji Częstochowy jako centrum ruchu turystycznego. Z tymi pytaniami zwrócono się do mieszkańców miasta, gdyż ich opnie wydają się podstawą do prowadzenia dalszych prac nad wizerunkiem miasta i strategią jego promocji w celu rozwoju funkcji turystycznej. Analiza opinii Częstochowian w tym zakresie jest elementem marketingu wewnętrznego, w którym to mieszkańcy właśnie traktowani są jako najważniejsi „klienci” miasta.
Raport z badań składa się z czterech części. Pierwszy rozdział poświęcony jest konceptualizacji problemu badawczego - tradycji Częstochowy jako ośrodka ruchu turystycznego i pielgrzymkowego oraz zagadnieniom definicyjnym dotyczącym problematyki turystyki oraz promocji miasta. Rozdział drugi omawia kwestie metodologii przeprowadzonych badań – przebiegu procesu badawczego, doboru próby, struktury badanej zbiorowości oraz metod analizy statystycznej zebranego materiału. W rozdziale trzecim rozpatrywana jest problematyka rozwoju funkcji centrum ruchu turystycznego jako jednego z kluczowych elementów orientacji marketingowej miasta. Czwarty rozdział z kolei dotyczy zagadnienia promocji Częstochowy jako centrum turystycznego. Całość raportu zamykają wnioski i zalecenia dla samorządu.
I. Częstochowa jako centrum ruchu turystycznego
1.1. Tradycje Częstochowy jako centrum pielgrzymkowego i turystycznego[3]
Częstochowa to miasto o bogatej historii związanej nieodzownie z istnieniem klasztoru OO. Paulinów na Jasnej Górze oraz ze znajdującym się tam cudownym obrazem Matki Bożej. Przez wieki była miejscem wzniosłych uroczystości religijnych, które nierzadko posiadały silne akcenty patriotyczne.
Historia klasztoru sięga roku l382. Jego losy od początku istnienia nierozerwalnie związane były z dziejami miasto. Początek trwającej do dzisiejszego dnia sławie miasta dał książę Władysław Opolczyk, który sprowadził w 1382 roku z węgierskiej Budy ojców Paulinów. Dwa lata później książę ofiarował klasztorowi na Jasnej Górze obraz Madonny z Dzieciątkiem. Obraz już wtedy otoczony był kultem i czcią. Święta ikona zaczęła przyciągać wiernych, zmieniając klasztor w miejsce licznych pielgrzymek. Istnienie miejsca kultu niewątpliwie przyczyniło się do rozwoju miasta.[4] W ciągu wieków Jasna Góra była miejscem wielu patriotycznych i religijnych manifestacji wiary, polskiego oporu i wytrwałości. Do historii przeszła bohaterska obrona Klasztoru przed wojskami szwedzkimi w l655 r. utrwalona na kartach Sienkiewiczowskiego "Potopu", czy też prowadzona w latach 1770-72 pod dowództwem jednego z przywódców Konfederacji Barskiej - Kazimierza Pułaskiego, obrona jasnogórskiej twierdzy przed atakami Rosjan.
Sanktuarium Maryjne, czczone nieprzerwanie od ponad 600 lat, jest dowodem wspaniałej tradycji i historii narodu, gdzie kult religijny, spuścizna duchowa i artystyczna tworzą niepowtarzalny i niezapomniany klimat. Obecnie Częstochowa należy do najliczniej odwiedzanych ośrodków pątniczych. Każdego roku przybywa tu ok. 4-5 min pielgrzymów.
Najważniejsze wydarzenia związane z historią miasta to: [5]
· 700-550 p.n.e. rozwój kultury łużyckiej na obszarze obecnego miasta,1220 rok - pierwsza wzmianka pisana o Częstochowie, lokacja wsi Częstochowa na prawie niemieckim dokonana w 1356 na podstawie przywileju Kazimierza Wielkiego,
· nadanie praw miejskich w 1370 r. przez Władysława Opolczyka,
· ufundowanie przez księcia Władysłwa Opolczyka w 1382 r. Klasztoru oo.Paulinów na Jasnej Górze oraz przekazanie mu 2 lata później obrazu Czarnej Madonny (otoczonego kultem obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej), obrona Jasnej Góry przed Szwedami w 1655r., która przyniosła sławę klasztorowi, a Częstochowie popularność w całym kraju,
· nadanie praw miejskich w 1717r. przez króla Augusta II Mocnego
podklasztornej wsi Częstochówce, co doprowadziło do powstania miasta Nowej
Częstochowy,
· utworzenie powiatu częstochowskiego i awansowanie miasta do rangi ośrodka administracyjnego po zajęciu w II rozbiorze Polski w 1793r. ziem nad górną Wartą przez Prusy
· w 1826r. - formalne połączenie Starej i Nowej Częstochowy w jeden organizm
miejski - miasto Częstochowę,
wyznaczenie Częstochowy jako stacji lini kolejowej warszawsko - wiedeńskiej
(1846 - 1847), co wywarło wpływ na rozbudowę przemysłu i przyspieszyło
proces urbanizacji,
· w latach międzywojennych wyłączenie miasta z powiatu częstochowskiego i
utworzenie powiatu miejskiego (30.01.1933 - starostwo grodzkie),
· utworzenie diecezji częstochowskiej (1925), dzięki czemu Częstochowa stałą się
siedzibą Kurii Biskupiej,
· w 1928 r. uruchomienie autobusowej komunikacji miejskiej,
· 1939 r. wybuch II wojny światowej -- jedna z pierwszych bitew (Bitwa pod
Mokrą) została stoczona w okolicach miasta,
· 1945 r. zakończenie II wojny światowej - miasto liczy 108.000 mieszkańców
· utworzenie i rozbudowa ośrodka szkolnictwa wyższego - Politechniki
Częstochowskiej(1955), Wyższej Szkoły Pedagogicznej (1974),
· powołanie województwa częstochowskiego (1975),
· w 1991 r. odbycie się w mieście VI Światowego Dnia Młodzieży z udziałem
papieża Jana Pawła II
· utworzenie Archidiecezji Częstochowskiej (1992). Częstochowa pozostaje nadal
największym centrum kultu religijnego w Polsce oraz dużym ośrodkiem
miejskim i kulturalnym.
...
dzastinka87