Chorwacja – słowiańska dusza w oliwnym gaju

Gdy na własne oczy ujrzymy błękitne wody Chorwacji i królujące nad nimi imponujące krasy, z pewnością zrozumiemy, dlaczego cesarz Dioklecjan, właśnie w tym miejscu postawił najwspanialszy ze swoich pałaców.

Chorwacja (Republika Chorwacji) – państwo w Europie Południowej, nad Morzem Adriatyckim, graniczy od południa z Bośnią i Hercegowiną i Czarnogórą, od wschodu z Serbią oraz Węgrami i Słowenią od północy. Od południowego zachodu posiada dostęp do Morza Adriatyckiego

Historia Chorwacji :

·         Do I wieku n.e. na terenie Chorwacji znajdowała się rzymska prowincja Iliria

·         Od I wieku n.e. prowincje rzymskie Dalmacja i Panonia.

·         Na początku VII wieku przybyły plemiona Chorwatów.

·         W 803 tereny Chorwacji Dalmatyńskiej zostały podbite i włączone do imperium Karola Wielkiego.

·         VII – VIII wiek – najazdy Ostrogotów, Awarów i plemion Słowian.

·         Tereny Chorwacji stały się miejscem rywalizacji o wpływy: papiestwa, Wenecji i Węgier.

·         Do 1102 rządy chorwackich książąt i królów.

·         W 1102 unia personalna z Węgrami.

·         XIV wiek – pod koniec panowania Andegawenów na Węgrzech (1308-95) okres walk wewnętrznych.

·         Po bitwie pod Mohaczem w 1526 Chorwacja dostała się pod panowanie Habsburgów.

·         Część ziem pod panowaniem Turków osmańskich, stopniowy ich napór spowodował zajmowanie praktycznie całego terytorium.

·         W XVIII wieku zmniejszanie wpływów tureckich i w latach 1809-1813 powstały Prowincje Ilyrijskie Napoleona.

·         W XIX wieku w Cesarstwie Austriackim, a później w strefie wpływów Węgier (po 1867 w Krajach Korony Świętego Stefana, czyli węgierskiej części państwa; w części austriackiej pozostała Dalmacja), cieszyła się tam jednakże autonomią (własny sejm). Austriacy starali się wyzyskiwać konflikty węgiersko-chorwackie dla umocnienia dynastii habsburskiej (np. Chorwaci pomogli w stłumieniu powstania węgierskiego w 1848).

·         Także w XIX wieku tendencje niepodległościowe (1848).

·         W 1918 Chorwacja weszła w skład Królestwa SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), od 1929 w Jugosławii.

·         W roku 1941 faszystowskie ugrupowanie ustaszy na czele z Ante Paveliciem przejęło władzę, ogłosiło niepodległość i powstało Niepodległe Państwo Chorwackie (NDH). Terytorium Chorwacji sprzymierzonej wówczas z Niemcami obejmowało Chorwację właściwą (choć nie całą, część terytorium przyłączono do Włoch) oraz tereny dzisiejszej Bośni i Hercegowiny.

·         W maju 1945 likwidacja przez armię jugosłowiańską Niezależnego Państwa Chorwackiego.

·         Od 1945 po zakończeniu II wojny światowej Chorwacja została włączona do Jugosławii Josipa Broz-Tity (który sam był z pochodzenia Chorwatem).

·         W 1991 proklamowano niepodległość; rozpoczęła się wojna z Jugosławią (de facto z Serbią, wspomaganą przez oddziały czarnogórskie) (Wojna w Chorwacji).

·         Od kwietnia 1992 siły pokojowe ONZ.

·         Konflikt rozwiązany w 1995 – układ w Dayton.

·         Chorwacja zabiega o członkostwo w Unii Europejskiej i NATO.

·         Od początku lat 90. rządy nacjonalistów Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) pod wodzą Franja Tudjmana (aż do jego śmierci w 1999).

·         Wygrana w wyborach 2000 sił umiarkowanych: prezydentem został Stjepan Mesić, dawny antykomunistyczny opozycjonista państwa. Rząd utworzyła koalicja zreformowanych postkomunistów z ludowcami, chadekami i partią liberalną a na jego czele stanął Ivica Račan. Gabinet zabiegał o zbliżenie Chorwacji do struktur europejskich.

·         Przegrana w wyborach 2003, powrót do władzy Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ).

·         3 października 2005 roku Chorwacja rozpoczęła negocjacje w sprawie przyjęcia do Unii Europejskiej.

·         lipiec-sierpień 2007 roku – wielkie pożary spustoszyły wybrzeża południowo-środkowej części Chorwacji

·         1 kwietnia 2009 – Chorwacja dołączyła do grona państw członkowskich NATO

·         14 września 2011 – zakończono negocjacje w sprawie przyjęcia Chorwacji do Unii Europejskiej

·         9 grudnia 2011 - podpisanie traktatu akcesyjnego

·         1 lipca 2013 – planowane jest wejście Chorwacji do Unii Europejskiej

Geografia:

Część południowa jest górzysta (Góry Dynarskie), a północ nizinna (Nizina Panońska). Chorwacja ma także dostęp do Morza Adriatyckiego. Państwo to posiada wyjątkowe w skali świata wybrzeże z ustawionymi równolegle do niego podłużnymi wyspami. Ten typ to tzw. wybrzeże dalmatyńskie, którego nazwa pochodzi właśnie od tej chorwackiej krainy. Na terenie kraju znajduje się 1185 wysp i wysepek, z czego 66 jest zamieszkanych. Największe z nich to:

·         Krk – 405 km²

·         Cres – 405 km²

·         Brač – 394 km²

·         Hvar – 299 km²

·         Pag – 284 km²

·         Korčula – 276 km²

Powierzchnia – 56 610 km²

Skrajne punkty: północny 46°33'N, południowy 42°23'N, zachodni 13°30'E, wschodni 19°27'E. Chorwacja składa się z dwóch pasów ułożonych na kształt litery "V". Pas ciągnący się wzdłuż wybrzeża jest długi na 380 km i szeroki na około 100 km, który zwęża się ku południowi. Drugi, północny pas, ciągnący się w głąb Półwyspu Bałkańskiego, jest długi na 430 km i w najszerszym miejscu ma 170 km.

Chorwacja graniczy z następującymi państwami:

·         Słowenia – 670 km

·         Węgry – 329 km

·         Serbia – 241 km

·         Bośnia i Hercegowina – 932 km

·         Czarnogóra – 25 km

Linia brzegowa – 5790 km

Klimat:

W Chorwacji panuje klimat umiarkowany. W części kontynentalnej kraju jest podobny do klimatu Polski, temperatura jest przeciętnie wyższa o kilka stopni niż u nas. W rejonie Gorskiego Kotaru panuje klimat górski, charakteryzujący się większymi opadami (w zimie jest bardzo dużo śniegu).

Wybrzeże w sezonie:

Zupełnie inaczej jest na wybrzeżu. Panuje tam klimat śródziemnomorski, a więc ciepły, ale i łagodny. W lecie średnia temperatura maksymalna wynosi ok. 30 stopni, minimalna ok. 20. W zimie temperatura rzadko spada poniżej 0, śniegu właściwie nie ma. Pogoda w lecie potrafi się zmieniać błyskawicznie, opady są zazwyczaj krótkie i obfite. Czasami burza potrafi uderzyć niespodziewanie i dokonać sporych zniszczeń np. powyrywać drzewa, by godzinę później znów zaświeciło słońce. W okresie od maja do października długotrwałe załamania pogody właściwie się nie zdarzają. Dużą zaletą jest także to, że nie ma bardzo dużej różnicy temperatury między dniem a nocą.

Cechą charakterystyczną chorwackiego wybrzeża jest stosunkowo częste występowanie silnych wiatrów. Wiatr od strony lądu - bora (bura) jest wiatrem typu fenowego (jak halny), a więc spływającym z gór suchym i chłodnym jak na wybrzeże śródziemnomorskie (ciepłym jak na góry) powietrzem. Gdy wieje bora, powietrze jest rześkie, niebo czyste, a pogoda bezdeszczowa. Kiedy wieje drugi często spotykany rodzaj wiatru, yugo (południowy), powietrze jest bardzo wilgotne i gorące.

Przy omawianiu klimatu rysuje się lekka przewaga (niektórych) wysp - chmury raczej je omijają. Klimat na całym wybrzeżu jest podobny i między południem a północą nie ma bardzo dużej różnicy temperatury czy ilości opadów. Oczywiście - Dalmacja jest bardziej wysunięta na południe, tym samym jest tam nieco cieplej. Upały najbardziej dają się we znaki w czerwcu i lipcu. Klimat śródziemnomorski strasznie rozleniwia - jest ciepło, ale nie za gorąco; tylko siedzieć w cieniu i popijać wino.

Wybrzeże poza sezonem:

Miesiące zimowe są na chorwackim wybrzeżu mokre i wietrzne. Masa wody w morzu sprawia, że temperatura powietrza praktycznie nigdy nie spada tam poniżej zera (woda zawsze ma przynamniej 10 stopni). Te specyficzne warunki panują tylko przy samej linii brzegowej - oddalenie się od morza oznacza praktycznie zawsze wjazd w góry, gdzie opady przybierają postać śniegu oraz panują często mrozy. Różnica temperatury może sięgać na odcinku kilkidziesięciu kilometrów nawet kilkunastu stopni (jeśli przyjechaliście z głębi Chorwacji nad morze i nagle pod swoim samochodem widzicie wielką kałużę wody, nie przejmujcie się - to tylko nagle stopniał cały śnieg nagromadzony w zakamarkach auta).

Nad Adriatykiem nawet w najzimniejsze miesiące temperatura dosyć często przekracza 15 stopni. Średnia dobowa temperatura wynosząca w styczniu 8,3 stopnia wyraźnie to potwierdza. Niektórzy mieszkańcy wysp śnieg oglądają raz na parę lat i traktują jego opady jak wyjątkowe zdarzenie, które uniemożliwia im praktycznie życie. Adriatyk zimą jest częściej wzburzony, ale i wtedy jest morzem w miarę łagodnym. O turystyce w znaczeniu letniego wypoczynku oczywiście nie ma mowy, ale i tak notuje się pewną ilość turystów przybywających na wybrzeże zimą, głównie z krajów ościennych i w pogodne weekendy.

Ochrona przyrody:

Na terenie Chorwacji znajduje się osiem parków narodowych. Są to:

·         Park Narodowy Jezior Plitwickich (Narodni Park Plitvicka Jezera) – położony w pobliżu arterii łączącej Dalmację z Zagrzebiem, obejmuje 16 jezior połączonych ze sobą wodospadami

·         Park Narodowy Wysp Briońskich (Narodni Park Brjuni) – znajduje się w pobliżu zachodniego wybrzeża półwyspu Istria i obejmuje dwie większe i dwanaście mniejszych wysepek

·         Park Narodowy Kornati (Narodni Park Kornati) – położony jest na Mediteranie i obejmuje wyspę Kornat i 150 innych wysp, wysepek i skał.

·         Park Narodowy Mljet (Narodni Park Mljet) – znajduje się na wyspie Mljet, na północny zachód od Dubrownika. Obejmuje znaczną część tej wyspy; w tym dwa słone jeziora(de facto głębokie zatoki) mające połączenie z morzem oraz małą wysepkę św. Marii na jeziorze dużym(Veliko Jezero)

·         Park Narodowy Krka (Narodni Park Krka) – obejmuje dolny bieg rzeki Krka, od miejscowości Trosenj i Necven, aż po jej ujście do Morza Adriatyckiego w okolicy miasta Šibenik

·         Park Narodowy Paklenica (Narodni Park Paklenica) – park leży w południowej części gór Velebit i obejmuje dwa wąwozy – Velika Paklenica i Mala Paklenica oraz kilka jaskiń.

·         Park Narodowy Risnjak (Narodni Park Risnjak) – jest położony w paśmie Risnjak, pomiędzy Alpami a Górami Dynarskimi, na północ od Rijeki. Obejmuje źródło rzeki Kupa.

·         Park Narodowy Welebitu Północnego (Narodni Park Sjeverni Velebit) – położony w najwyżej położonych pasmach gór Velebit, w pobliżu wyspy Rab. Obejmuje dwa rezerwaty – Rożanski kuk i Hajdućki kuk oraz jaskinie, w tym jedną z najgłębszych na Świecie – Lukina jama

Podział administracyjny:

Chorwacja podzielona jest na 20 żupanii (chorw. županija) + 1 miasto wydzielone (Zagrzeb).

podział administracyjny Chorwacji

Ustrój polityczny:

Chorwacja jest wielopartyjną republiką parlamentarną na podstawie konstytucji z 1990 roku (zmodyfikowanej w 1999 i 2001 roku), z silną pozycją parlamentu.

Mimo że wśród Słowian, Chorwaci cieszą się najstarszą tradycją państwowości, to Republika Chorwacji jest jednym z najmłodszych państw europejskich. Jej konstytucja została uchwalona 22 grudnia 1990 r., a uznana została, jako samodzielne państwo przez międzynarodową wspólnotę, 15 stycznia 1992 r. System prawa został przystosowany do współczesnego ustawodawstwa europejskiego.

Chorwacja stała się krajem demokracji parlamentarnej, którego system polityczny opiera się na uznawaniu praw człowieka, rządach prawa, równoprawności narodowej, nienaruszalności własności osobistej, sprawiedliwości socjalnej i wielopartyjności.

W Chorwacji jest system partyjny 18-związkowy. Do najbardziej liczących się partii politycznych należą Chorwacka Wspólnota Demokratyczna, ...