Lew Tołstoj, Anna Karenina
Lew Tołstoj
Anna Karenina
BOHATEROWIE:
· Anna Arkadiewna Karenina - z domu Obłońska, żona Aleksieja Karenina, matka ośmioletniego Sierioży oraz (później) maleńkiej Anny. Młodsza od Karenina o 20 lat. Wyszła za niego nie kochając go. Zamężna od 8 lat. Jej mąż zajmuje wysoką posadę urzędnika w Petersburgu. Anna obraca się w kręgach liczących się rosyjskich rodów i salonów. Pewnego dnia na dworcu spotyka Aleksego Wrońskiego, w którym zakochuje się, ze wzajemnością. Wdaje się z nim w romans, którego owocem jest córka Anna. Dla kochanka porzuca męża i syna. Przez pewien czas czuje się spełniona i kochana. Karenin nie wyraża jednak zgody na rozwód. Anna popada w depresję, jest zazdrosna o kochanka. W końcu postanawia popełnić samobójstwo. Ginie pod kołami pociągu.
· Aleksy Wroński – zdrobnienie – Alosza, rotmistrz kawalerii carskiej, stacjonuje w Petersburgu, w Moskwie jest na urlopie. Ma apartament w Petersburgu i posiadłość wiejską Wozdwiżenskoje, w pobliżu posiadłości Lewina. Kochanek Anny Kareniny, dla niej porzucił dobrze zapowiadającą się karierę wojskową. Z Anną połączyła go wielka namiętność, która jednak z jego strony zaczęła z czasem wygasać. Zazdrość kochanki przytłaczała go i powoli rozbudzała w nim nienawiść. Nieumyślnie doprowadził do samobójstwa Anny. Po jej śmierci życie stało się dla niego nieznośne, dlatego zaciągnął się do ochotniczej kampanii wojskowej, mając nadzieję na śmieć w czasie walk.
· Stiepan Arkadiewicz Obłoński - nazywany Stiwą, brat Anny Kareniny, mąż Darii Aleksandrownej ze Szczerbackich, ojciec siódemki dzieci (z czego przy życiu pozostała piątka) Ma 34 lata, od dziewięciu lat jest mężem najstarszej z sióstr Szczerbackich. Dopuszcza się jednak czynu haniebnego - zdradza żonę z guwernantką francuską. Dzięki pomocy siostry Anny godzi się z żoną. Mieszka i pracuje w Moskwie jako naczelnik jednego z rosyjskich urzędów (pracę otrzymał dzięki protekcji szwagra Karenina). Zaprzyjaźniony i spokrewniony z „połową Moskwy i Petersburga”; ma dom w Moskwie i posiadłość wiejską Jerguszowo (posag Dolly) odległy o 20 mil od majątku Lewina (Pokrowskoje)
· Daria Aleksandrowna Obłońska - nazywana Dolly, pochodzi z rodu książęcego Szczerbackich. Ma 33 lata, zamężna od 9 lat. Ma dwie młodsze siostry: Natalię i Jekaterinę (Kitty) oraz nieżyjącego już brata. Dolly jest małżonką Stiwy, który zdradza ją z pracownicą, jest bliska odejścia od niego.
· Dzieci Stiwy i Dolly – Tania (8 lat), Grisza, Masza, Lili, Wasia, szóste dziecko rodzi się w części III (w marcu:)
· Aleksiej Aleksandrowicz Karenin - mąż Anny Kareniny i ojciec Sierioży. Zajmuje bardzo wysoką funkcję w ministerstwie. Ma dom w Petersburgu. Gdy dowiaduje się o romansie żony z hrabią Wrońskim, a także jej ciąży, nie chce wyrazić zgody na rozwód. Nigdy nie dał żonie poczucia miłości i spełnienia, a świadom romansu żony, dbał tylko o to, aby nikt się o tym nie dowiedział, co naruszyłoby jego reputację.
· Sieroża – syn Anny i Karenina, w 1872 roku ma 8 lat.
· Hrabina Lidia Iwanowna – przyjaciółka Kareninów, zainteresowana (zgodnie z obowiązującą modą) zjednoczeniem cerkwi prawosławnej z Kościołem rzymsko-katolickim.
· Księżniczka Twerska (Betsy) – kuzynka Wrońskiego, żona kuzyna Anny.
· Jekaterina Aleksandrowna Lewinowa, nazywana Kitty - pochodzi z książęcego rodu Szczerbackich. Na salonach zaczęła pojawiać się w wieku siedemnastu lat, a mając osiemnaście przeżywała pierwsze trudne rozterki miłosne. Zakochana bez wzajemności w hrabim Wrońskim, wiąże nadzieje z tym uczuciem i odmawia ręki Konstantemu Lewinowi (zrobiła to pod wpływem matki, chociaż kochała Lewina). Wroński nie oświadcza się, wyjeżdża i wdaje się w romans z Anną. Ostatecznie Kitty zostaje żoną Lewina, z którym ma syna. Mąż starszy jest od niej o czternaście lat. Jest najmłodszą spośród sióstr, dwie starsze to Daria i Natalie.
· Natalie Aleksandrowna Lwowa - druga córka księżnej i księcia Szczerbackich, młodsza siostra Darii i starsza siostra Jekateriny. Została żoną dyplomaty Lwowa.
· Mikołaj Szczerbacki - stryjeczny brat sióstr Szczerbackich.
· Konstanty Dmitricz Lewin – zwany Kostią; Ma 32 lata, pochodzi ze starego szlacheckiego rodu Lewinów. Po wielu latach znajomości zakochuje się w dużo młodszej księżniczce Kitty z rodu Szczerbackich. Po pierwszych oświadczynach zostaje odrzucony. Ostatecznie żeni się z Kitty. Mieszka na wsi, jest dziedzicem, chce przeprowadzić reformę rolną. Ma starszego przyrodniego brata oraz brata i siostrę z tego samego związku ojca. To alter ego Tołstoja w powieści!
· Sergiusz Koznyszew – brat Konstantego, autor filozoficznych i społecznych rozpraw
· Mikołaj Lewin – starszy, rodzony brat Konstantego, zmarł na gruźlicę
· Maria Nikołajewa (Masza) – kobieta Mikołaja Lewina, który zabrał ją z domu publicznego
· Agafia – stara niania Lewina, mieszka razem z nim, zarządza domem do czasu pojawienia się Kitty
· Anuszka – służąca Anny.
TOM I
Część I
Daria Aleksandrowna dowiedziawszy się o romansie męża z francuską guwernantką nie chce już dłużej z nim być. Stiwa nie kocha żony, ale nie chce się z nią rozstawać. Mają 5 dzieci. Stiwa spotyka się z przyjacielem – Lewinem, który wyjawia mu cel przyjazdu do Moskwy – chce oświadczyć się Kitty. Stiwa mówi mu o Wrońskim, jego konkurencie do ręki Kitty. Lewin spotyka na lodowisku Kitty, która jest mu przychylna. Zostaje zaproszony na obiad. W czasie wizyty oświadcza się dziewczynie, ale zostaje odrzucony. Kitty robi to pod wpływem matki, sprzyjającej młodemu i przystojnemu Wrońskiemu; książę natomiast jest zwolennikiem drugiego kawalera – Lewina. Między małżonkami ciągle dochodziło do kłótni na tym tle. Lewin poznaje u Kitty Wrońskiego, który uwielbiał rozkochiwać w sobie panny bez zamiaru małżeństwa. Następnego dnia Wroński pojechał na dworzec po matkę. Obłoński czekał tam na przyjazd siostry – Anny, którą poprosił o rozmowę z Dolly na temat jego romansu. Okazało się, że panie podróżowały razem i przypadły sobie do gustu. Matka Wrońskiego zachwyca się Anną opowiadając o niej synowi. Ten z kolei zakochuje się w Kareninie. Na stacji ma miejsce pewien incydent – pod pociągiem zginął stróż kolejowy. Jego żona rozpacza, Anna wyraża współczucie, a Wroński daje dla wdowy pieniądze (Anna ma wrażenie, że sprawiło to jej współczucie). Zdarzenie to Anna traktuje jak złą wróżbę.
Dzieci Obłońskich uwielbiają Annę. Ciągle się do niej tulą. Anna spełnia swą misję i przekonuje Dolly do wybaczenia zdrady. U Obłońskich jest też Kitty (siostra Darii), która zachwycona Anną, zaprasza ją na bal do siebie. Pragnie, by ta założyła liliową sukienkę, jednak ona zakłada czarną i zachwyca sobą wszystkich gości. Na balach Wroński zawsze tańczył z Kitty, toteż teraz odmawiała ona kolejnym kawalerom proszącym ją do tańca czekając na Wrońskiego. Mężczyzna jednak najwięcej czasu poświęca Annie i to z nią najdłużej tańczy, nawet kadryla, na którego tak bardzo liczyła Kitty i w efekcie została bez partnera. Jest rozżalona i wraca do domu pod pozorem złego samopoczucia.
Lewin udaje się do brata Mikołaja, mimo że ten chce zerwać kontakty rodzeństwem. Mikołaj ma partnerkę – Maszę, którą przygarnął z domu publicznego. Bracia rozmawiają o gospodarstwie – Mikołaj zarzuca Konstantemu i Sergiuszowi, że usprawiedliwiają jedynie istniejące zło nie podejmując żadnych działań, aby to zmienić, chociaż mają możliwości. Lewin chce zabrać chorego brata na wieś, ale ten odmawia, więc wraca więc sam do swego dworu. Wita go Agafia i pies Łaska. Dowiaduje się od zarządcy, że w gospodarstwie wszystko po staremu. Pozostając w samotności snuje refleksję na temat małżeństwa. Bardzo chce mieć żonę i dzieci, nie chce mieszkać w tym wielkim dworze samotnie.
Anna powraca do Petersburga (podróżuje ze służącą Anuszką). W czasie postoju pociągu postanawia zaczerpnąć świeżego powietrza i wychodzi na zewnątrz, gdzie spotyka Wrońskiego, który mówi jej że wyjechał ze względu na nią, że chce być tam gdzie ona. Na stacji czeka na Annę mąż – kobieta jest nim rozczarowana, jego wyglądem (zwł. dużymi uszami :) i ironią z jaką się do niej odnosi. Anna zapoznaje ze sobą obu panów, a Wroński od razu wprasza się do nich na obiad. W domu Anna cały czas stara się przekonywać samą siebie, że jej mąż jest niezwykły – dobry, mądry, wybitny, przedsiębiorczy i ceniony. Wroński tymczasem wraca do swego mieszkania, które podczas jego nieobecności zajmował jego przyjaciel Petrycki. Wroński postanawia nawiązać nowe znajomości w salonach, w których bywa Anna. Udaje się m. in. do Betsy (żony swego brata).
Część II
Po ciosie związanym z nagłym wyjazdem Wrońskiego Kitty zapada w ciężką chorobę. Za namową lekarzy Szczerbaccy wyjeżdżają do źródeł.
Anna obraca się wśród trzech kół z wyższych sfer – urzędowego, złożonego z kolegów jego męża, drugim było koło skupione wokół hrabiny Lidii, któremu to Karenin zawdzięczał karierę, a trzecim było towarzystwo, w którym znajdowała się Betsy (żona jej kuzyna). Postać Betsy, u której odbywały się obiady zbliżyła Annę i Wrońskiego. Podczas jednego z takich spotkań Anna i Wroński oddzielili się od towarzystwa i rozmawiali osobno, co oburzyło zgromadzonych. Karenin natomiast nie widział (albo raczej nie chciał widzieć) w tym nic złego. Powrócił sam do domu, ponieważ Anna chciała zostać jeszcze na kolacji. Karenin nie był zazdrosny. Uczucie to uważał za poniżające. Przestrzega jednak żonę przed tego typu zachowaniem (aby nie stać się powodem plotek towarzystwa), zauważa jednocześnie, że Anna robi się wobec niego coraz bardziej obojętna. Bardzo często spotykała się przy tym z Wrońskim, a on wiedząc o tym nie może nic na to poradzić. Anna czuła, że źle robi wdając się w romans, ale nie była w stanie tego powstrzymać. Nie chciała.
Lewin, aby zapomnieć o odmowie Kitty, zajął się gospodarstwem. Zauważa w nim wiele niedoskonałości – chłopi nie chcą pracować w jego gospodarstwie, pracują nierzetelnie, specjalnie psują narzędzia i przy każdej sposobności starają się oszukać, okraść Lewina. W tym samym czasie przybywa Obłoński, w celu sprzedania lasu Riabininowi. Lewin jest oburzony zbyt niską ceną, na jaką zgodził się przyjaciel. Gdy przybywa Riabininow i chce się jeszcze targować, Lewin wpada w złość i sam chce kupić las, ale przestraszony Riabinin szybko płaci i odchodzi. Przyjaciele rozmawiają o Kitty (Lewin dowiaduje się o jej chorobie i wyjeździe).
Na początku matka Wrońskiego była zadowolona z romansu syna (sama w młodości miała wielu kochanków), ale kiedy zaczęto o nim plotkować, nakazała mu zerwać z Kareniną, a kiedy to nie pomogło, przestała wysyłać synowi pieniądze. Wroński zgłosił się do oficerskiego wyścigu konnego i kupił klacz. Był szczęśliwy, ponieważ miał tylko jednego poważnego rywala i spore szanse na wygraną, a ponadto Anna obiecała mu po wyścigu spotkanie. Wroński otrzymał list od brata z wyrzutem, że nie przyjeżdża do domu i od matki z informacją, że przestała wysyłać mu pieniądze. Wroński postanawia odwiedzić Annę jeszcze przed wyścigiem. Sieroża, który jest obecny przy ich rozmowie wydaje się Wrońskiemu przeszkodą pomiędzy nim i ukochaną (muszą się przecież przy nim pilnować). Później Anna oświadcza mu, że jest w ciąży… Wroński proponuje jej, by opuściła męża i została z nim. Wroński jedzie na wyścig, na który później przybywa również Anna z Betsy oraz Karenin. Wroński prowadzi, ale jego nieumyślny ruch sprawia, że koń łamie sobie kręgosłup i pada. Karenin obserwował żonę w czasie gonitwy – widział za kim wodzi wzrokiem, a później jej reakcję na upadek Wrońskiego. Karenin zabiera ja do domu, bo źle się poczuła. Podczas podróży Anna przyznała się do romansu. Karenin zażądał zachowania pozorów przyzwoitości do czasu, aż nie podejmie decyzji co zrobić z tą sytuacją. Stał się bardzo oziębły nie tylko w stosunku do Anny (nie chciał przebywać z nią sam na sam), ale i Sieroży, do którego zaczął się zwracać „młody człowieku”.
Szczerbaccy tym czasem bawili w Niemczech. Ich stałym towarzystwem była Maria Jewgieniewna Rtiszczewa. Na Kitty jednak kto inny zrobił duże wrażenie. Była to Warieńka, która przybyła z pewną damą – panią Stahl, która po śmierci swej córki opiekowała się nią jak własnym dzieckiem. Stahl nie mogła chodzić, jeździła na wózku. Kitty zaprzyjaźnia się z dziewczyną. Podziwia jej oddanie się i pomoc jaką okazuje innym. Kitty postanowiła od tej pory pomagać potrzebującym i nieszczęśliwym, zaczęłą przy tym naśladować Warieńkę. Dziewczyna ukrywała przed rodzicami swe nowe poglądy. Pewnego razu Kitty zauważyła, że Anna Pawłowa, z którą wcześniej utrzymywały ciepłe stosunki, stała się wobec niej nagle bardzo oziębła. Okazało się, ze to przez jej męża, który niegdyś chciał jak najszybciej wracać do domu, a teraz nie chciał wyjeżdżać. Kitty przypomniała sobie jego spojrzenia, kiedy przynosiła mu np. pled do okrycia i w ogóle pomagała mu (tak samo zresztą jak innym osobom). Kitty czuła się winna tej sytuacji. Ojciec Kitty, który znał panią Stahl jeszcze za czasów gdy chodziła, powiedział córce, że kobieta nie chodzi, bo ma brzydką figurę, której się wstydzi i ukrywa ją pod pledem. Cały zachwyt Kitty dla madame Stahl prysł. Kitty wróciła do Rosji zupełnie zdrowa. Waria obiecała przyjechać na jej ewentualny ślub.
Część III
Do Lewina przyjeżdża w odwiedziny Sergiusz. Lewina denerwowało jego podejście do chłopów, w których nie widział żadnych negatywnych cech. Kiedy Agafia zwichnęła sobie rękę, trzeba było sprowadzić lekarza z miasta. Sergiusz jest zwolennikiem reform i wprowadzenia powszechnego szkolnictwa, opieki lekarskiej, a Konstanty przeciwny temu. Sprawy ogółu są mu obojętne. Wierzy, że motorem działalności jest interes osobisty. Następnego dnia Konstanty udał się na sianokosy i razem z chłopami kosił trawę, bo bardzo to lubił. Obawiał się, by brat nie śmiał się z niego oraz by chłopi nie drwili, jeżeli nie starczy mu sił, ale dał sobie radę. Po powrocie do domu otrzymał list od Obłońskiego – Dolly przebywała w Jerguszowie (wsi położonej obok wsi Lewina) i Obłoński prosił przyjaciela, by odwiedził ją. Sam tymczasem wyjechał do Petersburga w celach służbowych. Dolly na początku było bardzo ciężko na wsi, ponieważ dom wymagał remontu. Lewin dowiedział się od Dolly, że przyjedzie do niej Kitty. Pokłócili się też o to, że Lewin unika ich rodziny. Daria zarzuciła mu, że unika ich, bo została urażona jego miłość własna, tymczasem Kitty cierpi jeszcze bardziej, jest w jeszcze gorszej sytuacji. Lewin będąc w polu zauważył jadącą w powozie do siostry Kitty.
Karenin nie wiedział co począć w obecnej sytuacji. Rozważał wyzwanie na pojedynek Wrońskiego, ale wydało się mu to niedorzeczne. Myślał też o rozwodzie, ale potrzebował do tego dowodów zdrady. Zdecydował ukarać Annę i okazać jej wspaniałomyślność, której ona nie chciała. Postawił jej warunek, że wszystko będzie jak dawniej, ale musi zerwać z kochankiem, przestać się z nim widywać. Rodzina nie może przecież ulec rozpadowi z takiego powodu. Anna udaje się do Betsy. Jest tam też Striemow – polityczny przeciwnik jej męża. Wroński został w trudnej sytuacji finansowej – matka przestała przysyłać mu pieniądze, zrzekł się awansu mniemając, że dzięki temu zwróci uwagę na swoją osobę, co w przyszłości obficie zaprocentuje. Ponadto zrzekła się sporej części majątku na rzecz swego brata. Obecnie miał długi… Doszedł do wniosku, że gdyby Anna rzeczywiści chciała odejść od męża, musiałby podać się do dymisji. Karenin odnosił sukcesy zawodowe.
Daria zapraszała Lewina, ale on odmawiał. W końcu poprosiła go o pożyczenie siodła i przywiezienie go osobiście. Lewin nie odpisał, siodło wysłał, a sam wyjechał. Doszedł do wniosku, że ciągle kocha Kitty i nie może zajmować się gospodarstwem. Polecił je wiec zarządcy i wyjechał do swego przyjaciela Swiażskiego, u którego nawiasem mówiąc mieszkała siostra jego żony – Nasti, z którą chcieli go zeswatać. Znowu toczą się tu rozmowy na temat prowadzenia gospodarstwa i emancypacji chłopów. Wnioski są następujące: „gospodarka w Europie idzie dobrze, bo lud jest tam oświecony, więc w Rosji również trzeba dać chłopstwu oświatę”. Lewin postanowił przekształcić swe gospodarstwo, podporządkowując je nie interesom prywatnym, a zbiorowym. Podzielił gospodarstwo na 3 części i oddał je chłopom. Sam zajął się pisaniem książki na temat reformy. Postanowił też wyjechać zagranicę, aby zbadać problem u źródła. Wcześniej jednak przyjechał do niego brat Mikołaj, by odebrać należne mu pieniądze ze sprzedaży ziemi, którą mieli do podziału. Mikołaj był bardzo blady i słaby. Chorował coraz bardziej. Zbliżała się do niego śmierć i obaj doskonale o tym wiedzieli, ale żaden nie chciał o tym mówić. Mikołaj zarzucił Lewinowi wykorzystywanie chłopów do celów prywatnych, o co się pokłócili i brat wyjechał. Lewin również wyjechał – za granicę. Ciągle prześladowała go myśl o śmierci. Zaczął się jej bać.
Część IV
Anna mieszkała z mężem, ale ciągle spotykała się z Wrońskim, o czym Karenin wiedział. Wroński miał za zadanie przez tydzień zapoznawać zagranicznego księcia z wszelkimi rozrywkami Petersburga. Po powrocie pojechał do Anny na jej wezwanie. Męża miało nie być w domu, ale Wroński minął się z nim w drzwiach. Anna jest okropnie zazdrosna o kochanka, robi mu wyrzuty, co denerwuje Wrońskiego. Zauważa zmiany jakie zaszły w jego ukochanej, również zewnętrzne („rozrosła się wszerz”). Czuje, że już jej nie kocha. Anna jest bardzo rozdrażniona, bo śniło się jej że umrze przy porodzie. Karenin w tym czasie postanawia wnieść sprawę o rozwód na podstawie listów Wrońskiego, które znajduje u Anny (żona nie dotrzymała warunków umowy i spotyka się z Wrońskim, a nawet zaprasza go do domu narażając się na plotki). Aby dodatkowo ukarać Annę chce zabrać ze sobą Sierożę i oddać go na wychowani swej siostrze. Ma jednak wątpliwości natury religijnej (co do rozwodu). Karenin wyjeżdża do Moskwy w celach służbowych. Spotyka Darię z mężem, którzy zapraszają go do siebie. Obłoński romansuje z baletnicą. Karenin odmawia przyjścia na obiad do Obłońskich, informuje szwagra, że wszczął sprawę rozwodową z jego siostrą. Stiwa prosi go o rozmowę z Darią zanim podejmie ostateczną decyzję. Karenin w efekcie godzi się przybyć na obiad. U Obłońskich rozmowa toczy się na temat praw kobiet. Jest u nich również Lewin i Kitty, ale nie wdają się oni w ogólną dyskusję. Są zajęci sobą… Grają w „sekretarza” – rozmawiają ze sobą pisząc pierwsze litery słów (np. ż. p. m. z. i. p. t. c. b. = żeby pan mógł zapomnieć i przebaczyć to co było :) Okazuje się, że oboje się kochają i następnego dnia odbędą się oświadczyny. Tymczasem Dolly rozmawia z Kareninem, który nie daje się przekonać szwagierce. Mówi też, że nie wierzy żonie do tego stopnia, że wątpi nawet, czy Sieroża jest jego synem.
Nazajutrz Lewin oświadcza się Kitty i zostaje przyjęty z wielką radością całej rodziny. Postanowił jednak wyznać ukochanej całą prawdę o sobie, tzn., że jest niewierzący (nie zrobiło to na niej wrażenia) i że nie jest „tak czysty i niewinny jak ona” dając jej jednocześnie do przeczytania swój pamiętnik, co przyprawiło Kitty o łzy, ale nie zmieniło jej uczuć.
Karenin otrzymuje list od żony z prośbą aby przyjechał i przebaczył jej, bo ona umiera. Karenin przyjeżdża. Pragnie śmierci żony. Okazało się, że Anna urodziła i ma teraz połogową gorączkę. Jest przy niej również Wroński, ale ona ciągle przywołuje męża, mówi tylko o nim. Prosi o przebaczenie… Szczerze żałuje. Prosi męża o odsłonięcie zawstydzonej twarzy Wrońskiego i o podanie mu ręki, co też Karenin czyni. Szczerze wybacza żonie i chce przy niej pozostać i nigdy jej nie opuszczać, o czym mówi Wrońskiemu, który czuje się poniżony i zawstydzony. Wraca do domu i chce popełnić samobójstwo. Strzela do siebie, ale chybił – kula przeszła obok serca. Rannym opiekuje się Waria.
Karenin po raz pierwszy w życiu doświadcza współczucia cierpiącemu. Wcześniej łzy innych denerwowały go. Zajmuje się córeczką Anny, która również ma na imię Anna....
chahaviah